Avram Noam Chomsky
Ο Νόαμ Τσόμσκι γεννήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 1928, είναι Αμερικανός καθηγητής στο Τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT).
Έχει συγγράψει πλήθος βιβλίων και άρθρων, ενώ έχει δώσει και εκτενείς διαλέξεις επάνω σε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων τα οποία περιλαμβάνουν τη γλωσσολογία, τη φιλοσοφία και την ιστορία της διανόησης. Επίσης ο Τσόμσκι έχει πλούσιο ιστορικό πολιτικού ακτιβισμού από τη δεκαετία του '60 κι έπειτα, με πληθώρα βιβλίων τα οποία επικρίνουν κυρίως την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ενώ με δήλωσή του τοποθέτησε ιδεολογικά τον εαυτό του στον αναρχικό χώρο, αν και κατά καιρούς έχουν σχολιαστεί οι φιλελεύθερες καταβολές της πολιτικής του σκέψης.
Ο Τσόμσκι είναι ο εισηγητής της λεγόμενης «γενετικής-μετασχηματιστικής γραμματικής», κυρίως με το ριζοσπαστικό γλωσσολογικό του σύγγραμμα Συντακτικές Δομές του 1957. Η γενετική θεωρία για τη γλώσσα, παρά τις αλλεπάλληλες εξελίξεις και αναθεωρήσεις της, χαρακτηρίζεται από κάποιες σταθερές παραδοχές όπως η ακόλουθη: η ικανότητα του ανθρώπου να παράγει και να κατανοεί ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου αριθμό προτάσεων είναι έμφυτη και μας οδηγεί βάσιμα στην υπόθεση για την ύπαρξη γλωσσικών καθολικών, γενικευμένων δομών και περιορισμών στους οποίους υπακούν όλες οι φυσικές γλώσσες, παρά την παρατηρούμενη τεράστια τυπολογική ποικιλία τους. Η ύπαρξη μιας εγγενούς «Καθολικής Γραμματικής» καθιστά το παιδί ικανό να μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, παρά την αποσπασματικότητα των δεδομένων τα οποία προσλαμβάνει ο άνθρωπος κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Ο Τσόμσκι αμφισβήτησε βάσιμα τη συμπεριφοριστική θεωρία για την γλωσσική κατάκτηση και προώθησε ένα τυπικό-φορμαλιστικό πρότυπο περιγραφής και ανάλυσης της γλώσσας, ιδιαίτερα στο επίπεδο της σύνταξης. Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσόμσκι απέδωσε φορμαλιστικά την γλωσσική ικανότητα εξηγεί επαρκώς τη λεγόμενη "γλωσσική δημιουργικότητα", κεντρική ιδιότητα των φυσικών γλωσσών: με ένα πεπερασμένο αριθμό κανόνων και ένα ορισμένο σύνολο γλωσσικών μονάδων (φωνολογικών και λεξικών), οι άνθρωποι είναι ικανοί να παραγάγουν και να αντιληφθούν ένα άπειρο πλήθος προτάσεων, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων που ποτέ ξανά δεν έχουν παραχθεί.
Έργα του Τσόμσκι
Τσόμσκι, 1977: Μορφή και Νόημα στις Φυσικές Γλώσσες, εκδ. Έρασμος, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Μάριος Μαρκίδης από τον τόμο δοκιμίων [Τσόμσκι, 1972 : Γλώσσα και Νους (Language and Mind), εκδ. Harcourt B. Jovanovich, Νέα Υόρκη].
Τσόμσκι, 1999: Η Νέα Παγκόσμια Τάξη, εκδ. Ελεύθερος Τύπος, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Νίκος Β. Αλεξίου
Τσόμσκι, 2003: Η Αρχιτεκτονική της Γλώσσας, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Α. Φιλιππάτος από το [Τσόμσκι, 2000: The Architecture of Language, εκδ. Mukherji, κ.ά].
Τσόμσκι, 2004: Για τη Φύση και τη Γλώσσα, εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Γ. Κοτζόγλου από το [Τσόμσκι, 2001: On Nature and Language, εκδ. Adriana Belletti και Luigi Rizzi].
Τσόμσκι, 2009: Περί Αναρχισμού, εκδ. Κέδρος,ελλ. μτφρ. Μαρία-Αριάδνη Αλαβάνου από το [Noam Chomsky: Chomsky on anarchism]
Έργα για τον Τσόμσκι
Δ.Θεοφανοπούλου-Κοντού, 1989: Μετασχηματιστική Σύνταξη. Από την θεωρία στην πράξη, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα.
Δ.Θεοφανοπούλου-Κοντού, 2002: Γενετική Σύνταξη. Το πρότυπο της Κυβέρνησης και της Αναφορικής Δέσμευσης, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα.
Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, εισαγωγή στο Τσόμσκι, 1991: Συντακτικές Δομές εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Φ. Καβουκόπουλος από το [Τσόμσκι, 1957: Syntactic Structures, εκδ. Mouton, The Hague].
Στίβεν Πίνκερ, 2000: Το γλωσσικό ένστικτο -Πώς ο νους δημιουργεί τη γλώσσα, εκδ. Κάτοπτρο, Αθήνα, ελλ. μτφρ. Ε. Μούμα από το [Steven Pinker, 1994: The Language Instict -The new science of language and mind, εκδ. Penguin, ISBN 0-14-017529-6]
Τάκης Φωτόπουλος, Ο Καπιταλισμός του Τσόμσκι, Ο Μετακαπιταλισμός του Άλμπερτ και η Περιεκτική Δημοκρατία, εκδ. Γόρδιος, Αθήνα.
Peter Wintonick, Mark Achbar, 1997,Κατασκευάζοντας Συναίνεση- Ο Νόαμ Τσόμσκυ και τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας (Το βιβλιό της βραβευμένης ταινίας των Peter Wintonick και Mark Achbar, εκδ.Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, ελλ. μτφρ. Ν. Βούλγαρη
De Siris