Σχέδιο
Άτσεσον
Το 1964,
μεσουσών των ταραχών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ
Λύντον Τζόνσον αναθέτει στον πρώην Υπουργό Εξωτερικών Ντην Άτσεσον να
μεσολαβήσει για την εξεύρεση λύσης.
Ο Άτσεσον
καταστρώνει δύο σχέδια, τα οποία όμως τελικά απορρίπτονται από τα εμπλεκόμενα
μέρη. Βάση και των δύο σχεδίων ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα έναντι
ανταλλαγμάτων προς την Τουρκία.
Το πρώτο
σχέδιο προέβλεπε παραχώρηση στην Τουρκία της χερσονήσου της Καρπασίας για τη
δημιουργία κυρίαρχης στρατιωτικής βάσης. Με τον τρόπο αυτόν εξασφαλιζόταν ότι
δε θα χρησιμοποιηθεί η Κύπρος ως εφαλτήριο για επίθεση εναντίον της από τους
Έλληνες. Παράλληλα θα παραχωρούνταν προνόμια αυτοδιοίκησης σε ορισμένες
περιοχές στους Τουρκοκύπριους. Το σχέδιο αυτό απέρριψε ο Μακάριος, θεωρώντας το
διχοτόμηση και εμμένοντας στην άνευ όρων Ένωση, ενώ ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν
πρόθυμος να το συζητήσει.
Το δεύτερο
σχέδιο προέβλεπε απλή εκμίσθωση της Καρπασίας στην Τουρκία και παραχώρηση του
Καστελλόριζου από την Ελλάδα στην Τουρκία. Και αυτό το σχέδιο το απέρριψε ο
Μακάριος, ενώ στη συνέχεια το απέρριψε και η Τουρκία, η οποία συζητούσε μόνο
παραχώρηση κυρίαρχης βάσης ως αντάλλαγμα.
Το Σχέδιο
Άτσεσον έμεινε έτσι στην ιστορία για άλλους ως μεγάλη χαμένη ευκαιρία για το
Κυπριακό, ενώ για άλλους ως πρώτη αποτυχημένη απόπειρα διχοτόμησης της Κύπρου.
De Siris