Επιχείρηση
Έψιλον
Με την κωδική
ονομασία Επιχείρηση Έψιλον, που δόθηκε εκ του προφερόμενου πέμπτου γράμματος
του ελληνικού αλφαβήτου, φερόταν η περί τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
επιχείρηση επιτήρησης δέκα Γερμανών πυρηνικών επιστημόνων που είχαν
προηγουμένως συλληφθεί από τις δυτικές συμμαχικές δυνάμεις. Η επιτήρηση αυτών
έγινε στα πλαίσια της Επιχείρησης Άλσους, σε ειδικά παγιδευμένο με μικρόφωνα
οίκημα με στόχο να ηχογραφηθούν οι μεταξύ τους συνομιλίες προκειμένου ν΄
αποκαλυφθούν στοιχεία περί του γερμανικού πυρηνικού προγράμματος και πόσο κοντά
ήταν στην παραγωγή της ατομικής βόμβας.
Οι Γερμανοί
επιστήμονες είχαν συλληφθεί κατά τον μήνα Μάιο του 1945 και μεταφέρθηκαν στο
Ηνωμένο Βασίλειο, όπου και κρατήθηκαν έξι μήνες, κατά το διάστημα από 3 Ιουλίου
1945 μέχρι 3 Ιανουαρίου 1946 στο οίκημα "Farm Hall" στην περιοχή
Γκοντμάντσεστερ (Godmanchester) κοντά στο Καίμπριτζ.
Οι δέκα
Γερμανοί επιστήμονες που είχαν κρατηθεί στον παραπάνω χώρο ήταν κατ΄ αλφαβητική
σειρά οι: Έριχ Μπάγκε, Κουρτ Ντίμπνερ, Βάλτερ Γκέρλαχ, Όττο Χαν (βραβείο Νόμπελ
Χημείας 1944), Πάουλ Χάρτεκ, Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1932),
Χορστ Κόρσινγκ, Μαξ φον Λάουε, Καρλ Φρήντριχ φον Βάιτσέκερ και Καρλ Βιρτς.
Από τη
κράτηση των παραπάνω κανένα σημαντικό στοιχείο δεν αποκαλύφθηκε. Κατά δε την
κράτησή τους ενημερώθηκαν για τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το
Ναγκασάκι. Μερικοί από τους παραπάνω επιστήμονες δεν είχαν σχεδόν καμία σχέση
με το πυρηνικό πρόγραμμα. Για παράδειγμα, ο Ότο Χαν (με τον βοηθό του Φριτς Στράσμαν)
είχε ανακαλύψει την πυρηνική σχάση, τον Δεκέμβριο του 1938, αλλά κατά τα άλλα
δεν είχε καμία συμμετοχή. Ο Μαξ φον Λάουε ήταν, όπως και ο Χαν, ένθερμος
αντι-Ναζιστής και δεν είχε εμπλακεί σε καμία σχετική εργασία στη Φυσική κατά τη
διάρκεια του πολέμου. Στις κρυφές μαγνητοφωνημένες καταγραφές, ο Ότο Χαν
σκέφτηκε ακόμα και την αυτοκτονία όταν έμαθε για τον αμερικανικό βομβαρδισμό
της Χιροσίμα, πιστεύοντας ότι ο ίδιος προσωπικά ήταν υπεύθυνος για το θάνατο
και τη δυστυχία των δεκάδων χιλιάδων αθώων αμάχων του ιαπωνικού λαού, ενώ
λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωση του Χάιζενμπεργκ μπόρεσε να
καταλάβει τη διαδικασία με την οποία η βόμβα είχε κατασκευαστεί και
πυροδοτηθεί.
Οι
συγκεκριμένες μαγνητοταινίες αρχικά στάλθηκαν ως αναφορές σε Βρετανούς
αξιωματικούς, και στη συνέχεια διαβιβάστηκαν στο Τμήμα Πολέμου των ΗΠΑ, για να
καταλήξουν στον αρχηγό - διοικητή του Προγράμματος Μανχάταν στρατηγό Λέσλι
Γκρόουβς, ως τμήμα της Επιχείρησης Άλσος . Τον Φεβρουάριο του 1992 οι ταινίες
είχαν αποχαρακτηριστεί και μπορούσαν πλέον να δημοσιευθούν.
Τα γεγονότα
στο Hall Farm αναφέρθηκαν δραματοποιημένα στο BBC Radio 4 στις 15 Ιουνίου 2010
στην παρουσίαση «Πυρηνικές Αντιδράσεις", που γράφτηκε από τον Adam Ganz.
De Siris