Αδελφοί Μανάκη
Οι Αδελφοί Μανάκη: Ο Ιωάννης (Γιαννάκης) (1878–1954) και ο Μιλτιάδης (Μίλτος)
(1882–1964) Μανάκης ή Μανάκιας είναι
οι πρωτοπόροι κινηματογραφιστές στα Βαλκάνια. Γεννήθηκαν στην Αβδέλλα Γρεβενών 18
Μαΐου 1878 και 9 Σεπτεμβρίου 1882. Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του φεστιβάλ
κινηματογράφου στο Μοναστήρι Manaki Brothers International Film Festival οι
αδελφοί Μανάκη θεωρούνται Σλαβομακεδόνες, ενώ σύμφωνα με Ελληνικές πηγές όπως το
μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης οι αδελφοί Μανάκη θεωρούνται Έλληνες Αρμανικής
(βλάχικης) καταγωγής. Στo Μοναστήρι λειτουργεί και σύλλογος Βλάχων "Αδερφοί
Μανάκη".
Βιογραφικά στοιχεία
Σε αντίθεση με τον Μίλτο όπου έζησε στην Αβδέλλα ο Γιαννάκης φοίτησε στο
γυμνάσιο του Μοναστηρίου για να πάρει το δίπλωμα του δασκάλου και του ζωγράφου (στην
ιχνογραφία και καλλιγραφία). Το 1898 ο Γιαννάκης άνοιξε φωτογραφικό στούντιο
στα Ιωάννινα ενώ παράλληλα εργαζόταν ως καθηγητής καλλιγραφίας και ζωγραφικής σε
σχολείο. Αργότερα ο Μίλτος μαζί με την βοήθεια του αδελφού του έγινε φωτογράφος
και στη συνέχεια κινηματογραφιστής. Το 1905 αγοράζουν από το Λονδίνο μια
κινηματογραφική μηχανή "Bioscop 300" και αρχίζουν να κινηματογραφούν
διάφορα θέματα καθημερινής ζωής. Έτσι το 1905 οι Μανάκηδες γύρισαν την πρώτη
κινηματογραφική ταινία τεκμηρίωσης στα Βαλκάνια με πρωταγωνίστρια την γιαγιά τους
κυρά-Λουκία Μανάκη η οποία έγνεθε μαλλί και ύφαινε στον αργαλειό. Το 1904 οι
αδελφοί Μανάκη μετακομίζουν στο Μοναστήρι το οποίο την εποχή εκείνη ήταν κέντρο
πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα Βαλκάνια. Το 1905
ανοίγουν το διάσημο "Ατελιέ καλλιτεχνικής φωτογραφίας" του Μοναστηρίου.
Το 1906 μετά από πρόσκληση του Βασιλιά Καρόλου I, λαμβάνουν μέρος σε μια διεθνή
φωτογραφική έκθεση στα Σινάϊα της Ρουμανίας όπου κερδίζουν το Χρυσό Μετάλλιο. Το
1911 γίνονται οι φωτογράφοι του Οθωμανού Σουλτάνου και το 1929 του Σέρβου
Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄ Καραγιώργεβιτς.
Επιδόθηκαν σε διάφορες μαγνητοσκοπήσεις υπό μορφή ντοκυμαντέρ, σε όλη τη
Μακεδονία. Τα θέματά τους περιελάμβαναν κυρίως καθημερινές ασχολίες, αλλά και
αγωνιστές (από την Ελληνο-Βουλγαρο-Οθωμανική διαπάλη στη Μακεδονία, έως τους Βαλκανικούς
Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο) και κρατούμενους. Κινηματογράφησαν επίσης
γεγονότα όπως η επανάσταση των Νεότουρκων (1908), και η επίσκεψη του Σουλτάνου
Μεχμέτ Ε΄ στο Μοναστήρι.
Από το 1921, διατηρούσαν κινηματογράφο, στην πόλη του Μοναστηρίου, που όμως
το 1939 κάηκε σε πυρκαγιά. Το 1941, ο Μιλτιάδης μετεγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.
Λίγο πριν τον θάνατό του, ο Μίλτος χάρισε όλες τις φωτογραφίες του στο
Κρατικό Αρχείο της ΠΓΔΜ. Το Αρχείο στο Μοναστήρι έλαβε 17,854 φωτογραφίες και 2,000
μέτρα ανεμφάνιστου κινηματογραφικού φιλμ, το οποίο εμφάνισε και το μετέφερε για
να διασωθεί σε φιλμ 35mm (1955) και σήμερα βρίσκεται στην Ταινιοθήκη στα Σκόπια.
Ένα μικρό αρχείο, διαθέτει και το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Κάθε χρόνο, τον Σεπτέμβρη, γίνεται διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου και
φωτογραφίας στο Μοναστήρι: Manaki brothers film festival στην μνήμη των αδελφών Μανάκη.
Ενδεικτική Φιλμογραφία
1918 - Welcoming of the
Greek King and Heir to the Throne Paul by General Bojovic στο Μοναστήρι.
1911 - Η κηδεία του μητροπολίτη Αιμιλιάνου από τα Γρεβενά.
1911 - Το καλωσόρισμα του Σουλτάνου Μεχμέτ V Reshad στο Μοναστήρι.
1908 - Greeting of Second
Constitutional Era, στο Μοναστήρι.
1905 - Γυναίκες που γνέθουν μαλλί και υφαίνουν στον αργαλειό, στην Αβδέλλα.
Θ. Αγγελόπουλος "Το Βλέμμα του Οδυσσέα"
Ο Θεόδωρος Αγγελόπουλος το 1995 γύρισε την ταινία Το βλέμμα του Οδυσσέα όπου
στην ιστορία ο πρωταγωνιστής ταξιδεύει στα Βαλκάνια για να βρει την χαμένη
κινηματογραφική μπομπίνα των αδελφών Μανάκη (το χαμένο βλέμμα). Η ταινία ξεκινάει
με την πλάνο την πρώτη ταινία των αδελφών Μανάκη όπου η γιαγιά τους έγνεθε μαλλί
και ύφαινε στον αργαλειό.
De Siris