Γεώργιος
Ζωιτάκης
Ο Γεώργιος Ζωιτάκης γεννήθηκε στη Ναύπακτο τον Ιανουάριο του
1910 και πέθανε στην Αθήνα στις 21 Οκτωβρίου 1996, ήταν Έλληνας στρατιωτικός
που ως Αντιστράτηγος Διοικητής Γ'
Σώμματος Στρατού συνδέθηκε με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Κατά τη
διάρκεια της δικτατορίας των Συνταγματαρχών διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Άμυνας
(22 Απριλίου - 13 Δεκεμβρίου 1967 ) επι
κυβερνήσεως Κόλλια και Αντιβασιλεύς της
Ελλάδος ( 13 Δεκεμβρίου 1967 - 21 Μαρτίου 1972 )κατα την αυτοεξορία του βασιλιά
Κωνσταντίνου έχοντας Πρωθυπουργό τον
Γεώργιο Παπαδόπουλο .
Βιογραφικά
στοιχεία
Γεννήθηκε στη Ναύπακτο , ήταν γιος του Κωνσταντίνου
Ζωιτάκη, χωροφύλακα απο την Άνω Χώρα Ναυπακτίας και της Βασιλικής Μπαλαμπάνη -
Κοντοβά απο τη Ναύπακτο . Είχε άλλα τρία αδέρφια από τα οποία επέζησε μόνο το
ένα, ο Αλέκος Ζωιτάκης . Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στη Ναύπακτο φοιτώντας
στο εκεί σχολείο. Τα τελευταία χρόνια της εφηβείας του η οικογένειά του
μετακόμισε στην Πάτρα προκειμένου να τελειώσουν το εκεί Β' Γυμνάσιο Πατρών.
Μετά το σχολείο φοίτησε στη Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σπουδές
που σχεδόν αμέσως εγκατέλειψε αφού ταυτόχρονα πέρασε και στις εξετάσεις για τη
Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων ( ΣΣΕ ).
Ήταν νυμφευμένος με τη Σοφία Βουρανζέρη (Χαλκίδα 1926 -
1990) κόρη αξιωματικού, φοιτήτρια φιλοσοφικής, και απέκτησαν μια κόρη, την
Βασιλική (Βίκυ ) Ζωιτάκη.
Στρατιωτική
Σταδιοδρομία και Πολεμική Δράση
Αποφοίτησε απο την Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ) το 1932 ως
Ανθυπολοχαγός Πεζικού και ολοκλήρωσε τις σπουδές του κατα τη δεκαετία του 1950
και αρχές του 1960 στην Ανώτατη Σχολή Πολέμου, στη Σχολή Εθνικής Άμυνας καθώς
και σε νατοϊκά σχολεία στη Δυτική Γερμανία και τις ΗΠΑ. Κατά το ξέσπασμα του
ελληνοϊταλικού πολέμου υπηρέτούσε ως υπολοχαγός στο 2/39 Συντάγμα Ευζώνων στο
Μεσολόγγι και με τη μονάδα του βρέθηκε απο τους πρώτους στο Αλβανικό Μέτωπο.
Πρωταγωνίστησε σε πολεμικές επιχειρήσεις στο Τεπελένι και στους Άγιους Σαράντα
. Κατα την Εαρινή Επίθεση των Ιταλών τραυματίστηκε από οβίδα και νοσηλεύτηκε
στην Αθήνα απο όπου φυγαδεύτηκε με την είσοδο των Γερμανών , τον Απρίλιο του
1941.Τα πρώτα χρόνια της κατοχής θα κρύβεται στη Ναύπακτο, εκεί μαζί με τον
Σταυρογιαννακόπουλο και άλλους τοπικούς παράγοντες θα ιδρύσουν την Οργάνωση
Μυστική της Ναυπάκτου την οποία και θα εντάξουν στον ΕΔΕΣ μόνο όταν αυτός θα
απωλέσει το πολιτικό του μανιφέστο και μείνει καθαρά απελευθερωτικός . Στα
πλαίσια αυτά θα δράσει ως υπαρχηγός του ΕΔΕΣ στην Αιτωλοακαρνανία εξοπλίζοντας
πυρίνες στα διάφορα χωριά της περιοχής , στρατολογώντας κόσμο , ετοιμάζοντας πάντα
δράσεις και σαμποτάζ κατά του κατακτητή σε επαφή με το στρατηγείο Μέσης
Ανατολής . Από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο 1944 θα βρεθεί αιχμάλωτος του ΕΛΑΣ
στη Θεσσαλία με σκοπό να προσυλητησθεί υπο του "Στρατηγού" Σαράφη, θα
απελευθερωθεί όμως με τη συμφωνία της Καζέρτας και τη συνεννόηση ΕΛΑΣ - ΕΔΕΣ
για απελευθέρωση αιχμαλώτων και δυάλυση των οργανώσεων. Για αντίποινα όμως ο
πατέρας του Ζωιτάκη θα θανατωθεί υπο του ΕΛΑΣ οι οποίοι θα λεηλατήσουν και το
πατρικό του σπίτι στη Ναύπακο . Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου κλήθηκε
με το βαθμό λοχαγού και ταγματάρχη σε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις ως
Δ/τής του 602ου και έπειτα του 613ου Τάγματος Πεζικού μαχόμενος στην Ευρυτανία
και την Πιερία. Για όλη του τη στρατιωτική δράση μεταξύ των ετών 1940 - 1949, ο
Ζωιτάκης τιμήθηκε με τη σπάνια διάκριση τριών Χρυσών Αριστείων Ανδρείας καθώς
και με άλλα μετάλλια Πολεμικών Σταυρών και Στρατιωτικής Αξίας.
Μετά τον Εμφύλιο υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις ανά την
Ελλάδα ως Διοικητής μονάδων Πεζικού και άλλων μεγαλύτερων σχηματισμών στην
Κοζάνη, την Ελευθερούπολη και τη Βέροια. Διετέλεσε επίσης υπασπιστής του
Βασιλέα Παύλου έχοντας παράλληλα υπό την προστασία του την πριγκίπισσα Σοφία.
Στη συνέχεια μετατέθηκε στη Λάρισα όπου ανέλαβε επιτελάρχης στρατιάς φέροντας
τον βαθμό του ταξιάρχου. Ως υποστράτηγος ανέλαβε την διοίκηση του Α΄ Σώματος
Στρατού στην Κοζάνη ενώ ως αντιστράτηγος τη διοίκηση Γ΄ Σώματος Στρατού στη
Θεσσαλονίκη. Τον Δεκέμβριο του 1967 θα είναι πλέον ο αρχαιότερος εν ενεργεία
αντιστράτηγος .
Το 1972 αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του στρατηγού, ενώ
ήταν ο πρώτος Έλληνας στρατηγός που έφερε τα διακριτικά τεσσάρων αστέρων κατά
την εξομοίωση του Ελληνικού Στρατού με το ΝΑΤΟ (ακολούθησε ο τότε αρχηγός
ΓΕΕΘΑ/ΓΕΣ Οδ. Αγγελής).
Δικτατορία
των Συνταγματαρχών
Στις αρχές του Απριλίου 1967 ο Ζωιτάκης έλαβε γνώση του
σχεδιαζόμενου πραξικοπήματος από την εκτελεστική ομάδα Παπαδόπουλου - Παττακού
- Μακαρέζου. Αν και συμφωνούσε με την ιδέα περί στρατιωτικής επέμβασης προς
αναβολή των προγραμματισμένων εκλογών βάσει του Άρθρου 91 του Συντάγματος 1952
"περί πολιτικής αναταραχής ", δεν συντάχθηκε εν τέλει με την ομάδα
Παπαδόπουλου καθώς θεωρούσε ότι η ενέργεια έπρεπε να είναι ιεραρχημένη. Έτσι
και μετά τη σύσκεψη των στρατηγών στην Αθήνα στις 20 Απριλίου που είχαν παράλληλα
τις ίδιες ανησυχίες, όπως αποφασίστηκε, ο Ζωιτάκης έμεινε με την εντύπωση πως ο
αρχηγός ΓΕΣ στρατηγός Γρηγόριος Σπαντιδάκης σε μερικές μέρες θα πληροφορούσε
τον Βασιλιά Κωνσταντίνο ως προς την ετοιμότητα του στρατού για ανάληψη τέτοιου
εγχειρήματος. Από την άλλη πλευρά όμως η εκτελεστική ομάδα, παρά τη υπόσχεση
που είχε δώσει στον Σπαντιδάκη, τελικά προχώρησε απο μόνη της στο πραξικόπημα.
Κατά τα μεσάνυχτα της 20ης προς 21ης Απριλίου, ο Σπαντιδάκης θα συλληφθεί και
θα οδηγηθεί στο ΓΕΣ. Εκεί έθεσε εν τέλει τον εαυτό του επικεφαλής της
κινητοποίησης του στρατού, προς εφαρμογή του νατοϊκού επιχειρησιακού σχεδίου
Προμηθεύς. Ώρες αργότερα ο Ζωιτάκης, ευρισκόμενος και αυτός στην Αθήνα, αφού
μεταφέρθηκε στο ΓΕΣ, τέθηκε στις διαταγές του άμεσου προϊστάμενου του (Αρχηγού
ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκη) ενώ παράλληλα επιβεβαίωσε προς τον Βιδάλη, υποδιοικητή Γ'
Σώματος, υπακοή στις διαταγές του ΓΕΣ που είχαν ήδη προηγηθεί από τον
Σπαντιδάκη. Για αυτή του την ενέργεια μέχρι ορκωμοσίας του υπό του Βασιλέως
Κωνσταντίνου στην κυβέρνηση Κόλλια, ο Ζωίτάκης θα καταδικαστεί 8 χρόνια
αργότερα ότι διέπραξε "στιγμιαίο έγκλημα" στάσης και εσχάτης
προδοσίας.
Στις 22 Απριλίου 1967 ο Ζωιτάκης ορκίστηκε υφυπουργός
Εθνικής Άμυνας στη δικτατορική Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Κόλλια 1967. Μετά το κίνημα
του βασιλιά Κωνσταντίνου, η λεγόμενη Επαναστατική Επιτροπή θα τον αναγορεύσει
Αντιβασιλιά. Ορκίστηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1967, από τον τότε Αρχιεπίσκοπο
Ιερώνυμο, αντιβασιλιάς της Ελλάδας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 21
Μαρτίου 1972, οπότε και ο Παπαδόπουλος, ύστερα από ρήξη του με τον Ζωιτάκη, τον
απομάκρυνε αναλαμβάνοντας ο ίδιος Αντιβασιλιάς και έπειτα Πρόεδρος της
Δημοκρατίας. Την ίδια χρονιά ο Ζωιτάκης αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του
στρατηγού. Αφορμή της αποπομπής του Ζωιτάκη ήταν η άρνηση του να υπογράψει
νόμους του πρωθυπουργού του (Γ. Παπαδόπουλου). Αιτία όμως ήταν η πίεση του
Ζωιτάκη για απεμπλοκή και η συσπείρωση στο πρόσωπό του των όσων εμπλεκομένων
στο κίνημα ασκούσαν κριτική στη διακυβέρνηση Παπαδόπουλου. Ο Ζωιτάκης τέλος
φέρεται να έχει υποστηρίξει την επάνοδο του Γρίβα στην Κύπρο, προς ενίσχυση του
ελληνοκυπριακού στοιχείου έναντι του τουρκοκυπριακού, αντίθετα προς την
πολιτική που ασκούσε ο Παπαδόπουλος προς τον όχι και τόσο φιλικό του Μακάριο.
Ωστόσο οι όποιες τριβές Ζωιτάκη - Παπαδόπουλου αποσιωπήθηκαν, ώστε να μην
φανούν ρωγμές στη Χούντα.
Ο Ζωιτάκης θα είναι ο μακροβιότερος αντιβασιλιάς στα
χρονικά της νεότερης ελληνικής ιστορίας καθώς παρέμεινε στη θέση αυτή για 4
χρόνια. Επιπλέον είναι ο τρίτος αντιβασιλέας προερχόμενος από την
Αιτολωακαρνανία, μετά τον Κονδύλη και τον Δαμασκηνό. Κατά τη διάρκεια της
θητείας του ως αντιβασιλιά υποδέχθηκε 7 αρχηγούς κρατών, μεταξύ των οποίων τον
Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον Πρόεδρο του Κονγκό
Μομπούτου, τον Βασιλιά της Λιβύης Ίντρις, τον Αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Χαϊλέ
Σελασιέ, τον Πρόεδρο της Κεντρικής Αφρικής Μομπάσα, τον Πρόεδρο του Παναμά
Λάκας και τον Πρόεδρο της Μαυριτανίας. Δέχθηκε επίσης επισκέψεις του
Αντιπροέδρου των ΗΠΑ Σπάιρο Άγκνιου, υπουργών και υφυπουργών εξωτερικών
διαφόρων κρατών και άλλων υψηλόβαθμων στρατιωτικών ακολούθων, Πατριαρχών και
Αρχιεπισκόπων ενώ επέδωσε τα διαπιστευτήρια του σε 62 ξένες διπλωματικές
αντιπροσωπείες. Από τις 13 Δεκεμβρίου 1967 το καθεστώς της 21ης Απριλίου
αναγνωρίστηκε από όλες τις χώρες που διατηρούσαν διπλωματικές σχέσεις με την
Ελλάδα πλην Δανίας (λόγω συμπαράστασης του Βασιλικού Οίκου της Δανίας προς τον
αυτοεξόριστο Βασιλιά Κωνσταντίνο). Βάσει πρωτοκόλλου, ο Ζωιτάκης συμμετείχε σε
όλες τις επίσημες δημόσιες εκδηλώσεις μικρών και μεγάλων πόλεων, εθνικές και
τοπικές επετείους, εγκαίνια δημοσίων έργων, δημόσιες εορταστικές εκδηλώσεις
αλλά και πένθη ( π.χ. κηδεία Γεωργίου Παπανδρέου).
Ως αντιβασιλιάς, διέμενε στο Μέγαρο Μαξίμου. Τέλος, το
όνομά του θα ταξιδέψει και στο διάστημα στην πλακέτα που περιέχει το μήνυμα
καλής θέλησης (good
will message) της Ελλάδας και φέρει την
υπογραφή του ανάμεσα στα μηνύματα των άλλων χωρών.
Τελευταία χρόνια
Με την έλευση του Κ. Καραμανλή το 1974, δόθηκε γενική
αμνηστία για όσα πολιτικής φύσεως εγκλήματα διεπράχθησαν από το 1949 ως το
1974. Μερικούς μήνες αργότερα ο Ζωιτάκης εξαιρέθηκε από την αμνηστία, βάσει
βουλεύματος στηριζόμενου σε νόμο αναδρομικής ισχύος (το Δ' Ψήφισμα), ενέργεια
την οποία μερικά χρόνια αργότερα ο Άρειος Πάγος θα κρίνει παράνομη. Ωστόσο
συνελήφη και προσήχθη σε δίκη ως πρωταίτιος του απριλιανού πραξικοπήματος του
1967, μαζί με άλλους. Τελικά καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και οδηγήθηκε
στις φυλακές Κορυδαλλού όπου παρέμεινε έγκλειστος για 13 χρόνια έως ότου
αποφυλακίστηκε, το 1988, σύμφωνα με το άρθρο του Ποινικού Κώδικα περί ανηκέστου
βλάβης. Μέχρι το 1996, χρονιά θανάτου του, εξέτισε κατ' οίκον ποινή χωρίς
σύνταξη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Το 1993 απορρίφθηκε αίτηση χάριτός του
από την κυβέρνηση Μητσοτάκη.
De Siris