Ναυμαχία της Ναυπάκτου
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου είναι μια από τις σημαντικότερες ναυμαχίες στην παγκόσμια ιστορία και η αμέσως μετά της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας ιστορικότερη ναυμαχία. Αποτελεί δε ακόμη και ιστορικό σταθμό στη ναυτική τακτική καθώς και στη ναυπηγική.
Ονομασία
Με την ονομασία Ναυμαχία της Ναυπάκτου παρέμεινε στην ιστορία η ναυμαχία που έγινε στις 7 Οκτωβρίου του 1571 μεταξύ των ενωμένων στόλων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, της Νεάπολης και Σικελίας και του Πάπα εφενός και του ενιαίου στόλου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αφετέρου παρά την είσοδο του Κορινθιακού Κόλπου κοντά στις νήσους νότιες Εχινάδες παρά το Ακρωτήριο Σκρόφα. Η δε ονομασία της προήλθε όχι από την πόλη της Ναυπάκτου αλλά από την ονομασία (θέση) του Κόλπου που έγινε η ναυμαχία, επειδή τότε ολόκληρος ο Κόλπος λεγόταν από τους Ενετούς "Κόλπος της Ναυπάκτου".
Ιστορικό
Μετά τη κατάληψη της Κύπρου από τον Σουλτάνο Σελήμ Β΄, τον Αύγουστο του 1570, και τις επακόλουθες από τους Τούρκους σφαγές των παραδοθέντων Ενετών αλλά και μετά την ιταμή και προκλητική στάση των οθωμανών έναντι των χριστιανικών κρατών, άρχισαν τότε με την πρωτοβουλία του, μετέπειτα Αγίου, Πάπα Πίου του Ε΄ τα χριστιανικά κράτη και μάλιστα η Ισπανία και η Ενετία να συνάπτουν συμμαχίες για κοινές κατά των Οθωμανών πολεμικές ενέργειες που απέβλεπαν κυρίως στη διάλυση του οθωμανικού στόλου και την απελευθέρωση των κατεχομένων εδαφών.
Συγκρότηση στόλων
Έτσι οι πλείστες δυνάμεις του συγκροτηθέντος συμμαχικού υπερ-στόλου των δυτικών χριστιανικών κρατών διατέθηκαν στην Ενετία που ήταν η περισσότερο πληγείσα στις κτήσεις της, ενώ στο στόλο της Ισπανίας συνενώθηκαν οι στόλοι της Νεάπολης και Σικελίας, που υπάγονταν σ΄ αυτήν και ο στόλος της Γένουας με τα σκάφη του Πάπα. Τον ενετικό στόλο που ήταν διαιρεμένος σε δύο μοίρες ηγούνταν οι ναύαρχοι Σεβαστιανός Βενιέρος, ο Μάρκος Κυρήνης και ο Αύγουστος Βαρβαρίγος, του Παπικού στόλου ο ναύαρχος Μάρκος Αντώνιος Κολλόνα, του Γενουατικού ο ναύαρχος Ιωάννης Ανδρέας Ντόρια και τέλος του ισπανικού ο αδελφός του Βασιλέως της Ισπανίας Δον Ιωάννης ο Αυστριακός, υπό τις διαταγές του οποίου δόθηκε κατόπιν γενικής συμφωνίας η αρχιναυαρχία όλων των παραπάνω στόλων. Έτσι στα μέσα του 1571 ο στόλος αυτός, του οποίου τα περισσότερα σκάφη τελούσαν μεν υπό τις διαταγές των Ενετών αλλά κυβερνιόνταν από Έλληνες ναυτικούς, συγκεντρώθηκε στη σικελική Μεσσήνη.
Στις 17 Σεπτεμβρίου ο συμμαχικός στόλος που αριθμούσε 6 Γαλεάσσες, 209 Γαλέρες και 70 Φρεγάτες, (σύνολο 285 πλοία), και μεταφέροντας δύναμη πεζικού 28.000 ανδρών εκ των οποίων 8.000 ήταν Έλληνες, απέπλευσε από Μεσσήνη για τα ελλαδικά ύδατα προς συνάντηση του οθωμανικού στόλου. Στις 26 Σεπτεμβρίου ο συμμαχικός στόλος καταπλέει στη Κέρκυρα όπου μετά από μικρή ανάπαυση απέπλευσε προς Νότο όπου και παραπλέοντας την ηπειρωτική ακτή και φθάνοντας στις Εχινάδες νήσους του Κόλπου της Ναυπάκτου έγινε αντιληπτός ο οθωμανικός στόλος.
Ο Τουρκικός στόλος κυρίως αιγυπτιακός, ενισχυμένος και από τον Αλγερινό στόλο έπλεε κι΄ εκείνος προς συνάντηση του χριστιανικού. Αποτελείτο από 210 πλοία μεγέθους γαλέρας και 63 τύπου γαλιότας, (σύνολο 273 πλοία).
Αρχιναύαρχος του οθωμανικού στόλου ήταν ο Καπουδάν πασάς Αλή Ζαζέ μουεζίν έχοντας υπ΄ αυτόν τον αρνησίθρησκο Ναπολιτάνο Μπέη του Αλγερίου Ουλούτς Αλή και τον Μπέη της Αλεξανδρείας Μεχμέτ Σιρρόκο.
Ναυμαχία
Οι δύο στόλοι βρέθηκαν "εν αλλήλοις" (συναντήθηκαν) στις 7 Οκτωβρίου οπότε και έλαβαν αμφότεροι παράταξη μάχης (τάξη μάχης). Το κέντρο του συμμαχικού στόλου κατείχε ο Δον Ιωάννης, την διοίκηση της αριστερής πτέρυγας της παράταξης ανέλαβε ο Ενετός ναύαρχος Βαρβαρίγος, της δε δεξιάς ο Γενουάτης ναύαρχος Ντόρια, ενώ όπισθεν του κέντρου είχε παραταχθεί εφεδρική δύναμη. Αντίθετα ο οθωμανικός στόλος παρατάχθηκε σε μία γραμμή με κέντρο τα πλοία του Καπουδάν Πασά και στο αριστερό άκρο τα αλγερινά πλοία και στο δεξί τα αιγυπτιακά. Πλέοντας έτσι ο κωπήλατος κυρίως οθωμανικός στόλος απέβλεψε εξ αρχής τη κύκλωση των χριστιανικών πλοίων. Και πράγματι ενώ φαινόταν πως είχε παρακάμψει την αριστερή πτέρυγα του συμμαχικού στόλου, επιτέθηκαν οι Ενετοί όπου και διασπούν την αιγυπτιακή γραμμή επιφέροντας την τελεία καταστροφή της. Στην αρχική αυτή μάχη φονεύθηκαν ο Ενετός αλλά και Αιγύπτιος ναύαρχος ενώ διακρίθηκαν ιδιαίτερα τα υπό των Ενετών ελληνικά πλοία.
Στον ίδιο χρόνο στο κέντρο των παρατάξεων η μάχη ήταν σφοδρότερη έφθασε μάλιστα να γίνεται "εκ του συστάδην" όπου τα πλοία άρχισαν να πλευρίζουν. Οι δε δύο ναυαρχίδες του Δον Ιωάννη και του Καπουδάν Πασά έφθασαν πολύ κοντά βάλλοντας με τα τηλεβόλα τους που όμως υπερτερούσε η ισπανική, από το πυρ της οποίας φονεύθηκε ο Καπουδάν Πασάς και η ναυαρχίδα του τελικά κατελήφθη. Στη δεξιά όμως πτέρυγα ο αγώνας ήταν υπέρτερος των αλγερινών που προσπαθώντας να την περικυκλώσουν, τα πλοία του Ντόρια αναγκάσθηκαν ν΄ ανοιχθούν με τα ιστία (πανιά) γρήγορα στο πέλαγο, απομονώθηκαν του λοιπού στόλου και κινδύνεψαν. Τότε έσπευσαν προς βοήθειά του τα εφεδρικά πλοία της δεύτερης γραμμής που ανέκοψαν τ΄ αλγερινά και τα έτρεψαν σε υποχώρηση.
Έτσι η ναυμαχία αυτή έληξε με πλήρη νίκη των συμμαχικών πλοίων εκ των οποίων μόνο 15 βυθίστηκαν που όμως φονεύθηκαν περί τους 8.000 εκ των πληρωμάτων τους. Οι δε απώλειες του οθωμανικού στόλου ήταν τεράστιες, μόλις 40 πλοία εκ των 273 διέφυγαν την καταστροφή ή την αιχμαλωσία, υπό τον Ουλούτς Αλή ή Κιλίτζ Αλή Πασάς, (όπως ήταν το μετέπειτα όνομά του), στο δε έμψυχο οι απώλειες υπολογίσθηκαν σε 30.000 νεκρούς, και 15.000 αιχμαλώτους εκ των οποίων 1500 ήταν Έλληνες των ελλαδικών και τουρκικών παραλίων που υπηρετούσαν στον οθωμανικό στόλο και απελευθερώθηκαν.
Τη δε καταστροφή του τουρκικού στόλου συμπλήρωσε νυκτερινή καταιγίδα με μεγάλη τρικυμία στη θαλάσσια περιοχή που έπληξε τα τουρκικά πλοία που είχαν διαφύγει στ΄ ανοικτά εκ των οποίων σώθηκε μόνο η αλγερινή ναυαρχίδα.
De Siris