Άγγελος Γουλανδρής

Άγγελος Γουλανδρής

O Άγγελος Γουλανδρής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1921, όπου ο πατέρας του είχε αναπτύξει σημαντική επιχειρηματική δραστηριότητα και πέθανε στις 2 Νοεμβρίου 1996.

Σπουδάζοντας, ο Άγγελος Γουλανδρής αποφάσισε να στραφεί στις Ανθρώπινες Επιστήμες. Στο Παρίσι, μελέτησε την ιστορία και τον πολιτισμό, τόσο της Ελλάδας όσο και της Ευρώπης. Αρκετά νωρίς τα ενδιαφέροντα του άρχισαν να προ­σανατολίζονται σε καινούργιες ισορροπίες, βασιζόμενες σε νέες πολιτισμικές προσεγγίσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις της τεχνολογίας και των εξελίξεων της επιστήμης.

Η γνωριμία με τη σύζυγο του Νίκη, ενίσχυσε τη διάθεση του για τη δημιουργία πρωτοποριακών, για την εποχή εκείνη, προγραμμάτων που απαιτούσαν αφοσίωση ζωής. Επαναστατικός και διορατικός, ο Άγγελος Γουλανδρής συνέλαβε την ιδέα προστασίας και αποκατάστασης της φυσικής ισορροπίας, σε μια περίοδο που ο κόσμος ακολουθούσε μονόπλευρα την οικονομική ανάπτυξη, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον.

Υπήρξε στοχαστικός και σεμνός άνθρωπος, που πίστευε στα έργα και όχι στα λόγια. Παρουσιάζοντας με περιεκτική απλότητα τις ιδέες του για τη φύση, σε ιθύνουσες προσωπικότητες της εποχής, απέσπασε πολύ γρήγορα την προσοχή τους, κερδίζοντας την εκτίμηση και τον θαυμασμό τους. Κατά τη δεκαετία του '60 ο Άγγελος Γουλανδρής άρχισε να συστηματοποιεί τη δραστηριότητα του προς επίτευξη των σκοπών του, που ήταν η βασική ίδρυση ενός Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

Το 1963 πριν από οποιαδήποτε συνειδητοποίηση της διεθνούς κοινής γνώμης για τους κινδύνους των επερχόμενων καταστροφών του περιβάλλοντος, ιδρύει το Μουσείο. Με ένα επιτελείο ελλήνων και ξένων επιστημόνων προχώρησε στην έρευνα, ταξινόμηση και καταγραφή του φυσικού πλούτου της χώρας και στη διάδοση του με εκθέσεις μέσα και έξω από την Ελλάδα, με επιστημονικές και εκλαϊκευμένες εκδόσεις και κυρίως με τη δημιουργία της μεγάλης δεξαμενής των συλλογών του. Το Μουσείο μέσα σε λίγα χρόνια είχε κατακτήσει ισότιμη θέση μεταξύ των διεθνών ερευνητικών κέντρων.

Στα χρόνια λειτουργίας του, το Μουσείο προετοιμάζει τις δυνάμεις αντιστάσεως στην εισβολή ξένων προτύπων που μοιραία κατακλύζουν τον μικρό και ευάλωτο ελληνικό χώρο με κίνδυνο ανατροπής της βιολογικής του ισορροπίας και της πολιτισμικής του συνέχειας. Εκατομμύρια επισκεπτών έχουν περάσει μέχρι σήμερα από τις πύλες του, από τους οποίους το 70% νέοι. Πρώτο αυτό εισήγαγε την εκπαίδευση στα ελληνικά μουσεία.

Ο Άγγελος Γουλανδρής επιθυμούσε μ' αυτόν τον τρόπο να συμβάλλει έμπρακτα στη δημιουργία μιας νέας θεώρησης των σχέσεων ανάμεσα στον άνθρωπο και στον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει.

Στενή συνεργασία ανέπτυξε το Μουσείο τα τελευταία χρόνια με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ανέλαβε ερευνητικά προγράμματα, μελέτες διαχείρισης, εκπαιδευτικά σεμινάρια και το σημαντικότερο: με πρόταση του υπουργείου Περιβάλλοντος και της ΧΙης Διεύθυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης ίδρυσε το 1991 το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων/Υγροτόπων στη Θεσσαλονίκη, που λειτουργεί στα πλαίσια του Μουσείου, ως αυτόνομος οργανισμός και αναπτύσσει μια ιδιαίτερη σημαντική δραστηριότητα, παρέχοντας επιστημονική και τεχνική στήριξη στην πολιτεία και σε άλλους φορείς.

Παράλληλα, με την ακατάπαυστη εργασία του για την ολοκλήρωση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, ο Άγγελος Γουλανδρής ασχολείται με την εικαστική δημιουργία, διαμορφώνοντας έργα ζωγραφικής και γλυπτικής. Τόσο τα έργα του αυτά, όσο και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, από την πλευρά της σύλληψης και λειτουργικής κατασκευής, φέρουν καθ' ολοκληρία τη σφραγίδα των πνευματικών και αισθητικών του αναζητήσεων.

Το 1970 ο Άγγελος Γουλανδρής τιμήθηκε για το σύνολο της προσφοράς του από την Ακαδημία Αθηνών με το Αργυρό Μετάλλιο των φυσικών Επιστημών. Το 1988 το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον ανακήρυξε Επίτιμο Διδάκτορα. Το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας έχει επίσης λάβει πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων το Βραβείο Ωνάση (1990) για «Τον άνθρωπο και το περιβάλλον».

Ο Άγγελος Γουλανδρής, εκτός του γεγονότος ότι εκπαίδευσε ερευνητικά και διοικητικά στελέχη για τους τομείς του Μουσείου για την όλο και αρτιότερη λειτουργία του, θεωρούσε πως η ουσιαστική ωστόσο επένδυση για το μέλλον της χώρας μας θα ήταν η μεγάλη προέκταση του πρώτου μουσειακού συγκροτήματος με το ΚΕΝΤΡΟ ΓΑΙΑ.

Τα λόγια του ίδιου του εμπνευστή Αγγέλου Γουλανδρή, είναι αποκαλυπτικά: "Περισσότερο από την προστασία και διαφύλαξη αυτή καθ' εαυτή, η επιστροφή στη Φύση σηματοδοτεί την επανεξέταση του τρόπου της ζωής μας και την εναρμόνιση μας με τον μηχανισμό της. Μέσα από τους νόμους της Φύσης θα ανακαλύψουμε πάλι τον ρυθμό και την ισορροπία και θα ανακτήσουμε την ικανότητα για μια συνεχή και δημιουργική ανάπτυξη".

Τον λίγο ελεύθερο χρόνο του, ο Άγγελος Γουλανδρής τον διέθεσε στην ζωγραφική και την γλυπτική, με τις οποίες απέδωσε μαθηματικούς και γεωμετρικούς κανόνες της κοσμικής ισορροπίας.

De Siris