Αλέξης Σολωμός

Αλέξης Σολωμός

Ο Αλέξης Σολoμός (επίσημα: Αλέξανδρος Σολωμός), του Ιωάννη, ήταν Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης, μεταφραστής, και θεωρητικός του θεάτρου. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 9 Αυγούστου του 1918, με καταγωγή από την Κεφαλλονιά. Υπήρξε μαθητής του Καρόλου Κουν στο Κολέγιο Αθηνών, παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (1939-1942), στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικών Τεχνών του Λονδίνου (1945-46), στο Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ και στο Δραματικό Εργαστήρι του Πισκάτορ (1946-48). Πέθανε στις 25 Σεπτεμβρίου 2012, σε ηλικία 94 ετών.

Πρώτα Επαγγελματικά Βήματα

Πριν ολοκληρώσει τις θεατρικές σπουδές του, είχε ήδη σχεδιάσει τα κοστούμια για τον Μάκβεθ που ανέβασε η Μαρίκα Κοτοπούλη το 1937. Εκείνη την εποχή άρχισε και η συνεργασία του (με διηγήματα, μεταφράσεις, καλλιτεχνικές ειδήσεις, συνεντεύξεις κ.α) με το περιοδικό "Νεοελληνικά Γράμματα" του Δημήτρη Φωτιάδη. Το 1939 παρουσίασε την πρώτη σκηνοθετική του δουλειά στην Αρκούδα του Τσέχωφ, που ανεβάστηκε από το θίασο του Αγγλοελληνικού Συνδέσμου. Στην Κατοχή εργάστηκε ως ηθοποιός, ενδυματολόγος, μεταφραστής και κριτικός κινηματογράφου. Η επαγγελματική θεατρική του σταδιοδρομία άρχισε ουσιαστικά με τη συνεργασία του στο Θέατρο Αθηνών του Κωστή Μπαστιά στα 1942-43. Έπαιξε ως ηθοποιός στο "Δίλημμα του Γιατρού" του Μπέρναρντ Σω (πλάι στους Παπαδάκη, Παππά και Κωτσόπουλο) στο "Θέατρο Διονύσια". Παράλληλα σχεδίασε τα κοστούμια της παράστασης Αΐντα του Βέρντι, που παρουσιάστηκε στο Θέατρο Ολύμπια. Το 1943 συνεργάστηκε για ένα μικρό χρονικό διάστημα, ως ηθοποιός, με το "Θέατρο Τέχνης" του Κ. Κουν και με το Θίασο Μανωλίδου -Βεάκη - Παππά - Δενδραμή. Το 1944 ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης το θεατρικό του έργο "Ο τελευταίος ασπροκόρακας" και το 1945 "Το μονοπάτι της λευτεριάς" από το Θίασο Παππά - Μερκούρη. Επιπλέον το 1944 υπήρξε ιδρυτικό μέλος του περιοδικού "Τετράδιο".

Σκηνοθετικά Βήματα

Ο Αλέξης Σολομός άρχισε την σκηνοθετική του σταδιοδρομία στη Νέα Υόρκη το 1947 στο Cherry Lane Theatre και στο Province Town Playhouse. Το 1949 ανέβασε τον Καλιγούλα του Καμύ στο Embassy Theatre του Λονδίνου. Το 1949 επέστρεψε στην Ελλάδα όπου η πρώτη παράσταση που σκηνοθέτησε ήταν η "Κληρονόμος" στο Θέατρο Μουσούρη. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο τις περιόδους 1950-1964, 1968-1985 και το 1992, όπου σκηνοθέτησε περίπου εκατόν δύο (102) θεατρικές παραστάσεις. Εξήντα πέντε (65) περίπου παραστάσεις σκηνοθέτησε σε διάφορους αθηναϊκούς θιάσους, στο Κ.Θ.Β.Ε., στην Ε.Λ.Σ. Το 1964 ίδρυσε το δικό του θίασο, με την επωνυμία "Προσκήνιο" (1967-1978). Επίσης εργάστηκε στο Μίσιγκαν των Η.Π.Α. ως καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Θεωρείται από τους σκηνοθέτες που συνέβαλλαν στην αναβίωση των έργων του Αριστοφάνη, ανεβάζοντας στην Επίδαυρο δέκα από τις ένδεκα κωμωδίες του, με τη χρήση στοιχείων από την ελληνική λαογραφική παράδοση. Επιπλέον μελέτησε και με τις αρχαίες τραγωδίες και σκηνοθέτησε έργα και των τριών μεγάλων Ελλήνων Τραγικών. Πλούσιο υπήρξε και το μεταφραστικό έργο του. Για κάποιες από τις μεταφράσεις του χρησιμοποίησε το όνομα Α. Ροσόλυμος. Συχνά μετέφραζε ο ίδιος τα έργα που σκηνοθετούσε ή/και σχεδίαζε και τα κοστούμια.

Επιπλέον χρημάτισε αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Ε.Ι.Ρ.Τ. (1974-1975) και δυο φορές διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου (1980-1983). Για την προσφορά και το έργου του έχει απονεμηθεί ο Ταξιάρχης του Φοίνικα, έχει τιμηθεί από την Ακαδημία Αθηνών και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συγγραφικό έργο

θεατρικά έργα

Βέλθανδρος και Χρυσάντζα: ευτράπελη τραγωδία (1943:Γλάρος)

Καλή μου Θάλεια ή Περί κωμωδίας (1984:Κέδρος)

Το δοκιμίoν της αγάπης : δραματοποίηση λαϊκού τραγουδιού (1933:Τριγητής)

Τρία θεατρικά έργα: Κακοβελόνης ο ισόθεος, ο τελευταίος ασπροκόρακας, μονόλογος στη φυλακή, 1944-1991 (1991:Δωδώνη)

άλλα έργα

Άγιος Βάκχος ή άγνωστα χρόνια του ελληνικού θεάτρου 300 π.Χ. - 1600 μ.Χ. (1964:Κεραμεικός, 1974:Πλειάς, 1987:Δωδώνη)

Βίος και παίγνιον: Σκηνή, προσκήνιο, παρασκήνια (1980:Δωδώνη)

Θεατρικό τετράδιο (1962:Δίφρος )

Εικασία, εν Θεώ Κασσιανή -μυθιστόρημα (1998:Καστανιώτης)

Έστι θέατρον και άλλα (1986:Κέδρος)

Ευριπίδης: Ευφυής και μανιακός (1996:Κέδρος)

Η γυναίκα στο θέατρο: Η αρχή και η αποθέωση (2004:Toubi's)

Ηλικία του θεάτρου: Ένδεκα σταθμοί στην ιστορία της θεατρικής τέχνης (1973:Δίφρος, 1993:Δίφρος)

Θεατρικό λεξικό: Πρόσωπα και πράγματα στο παγκόσμιο θέατρο (1989:Κέδρος)

Ο αρχιμάγειρος της Ανδραβίδας: Και άλλα ιστορήματα (1997:Χατζηνικολής)

Ο ζωντανός Αριστοφάνης: Από την εποχή του ως την εποχή μας (1961:Δίφρος, 1990:Καστανιώτης, 2009:Κέδρος)

Παγκόσμιος κινηματογράφος 1900-2000: Χίλιες ταινίες και οι δημιουργοί τους (2000:Κέδρος)

Τι προς Διόνυσον: Σημειώσεις γύρω από την αρχαία ελληνική τραγωδία (1972, 1993:Δίφρος)

Το Κρητικό θέατρο: Από τη φιλολογία στη σκηνή (1973:Πλειάς, 1998:Κέδρος)

Το πολύχρωμο θέατρο: Και άλλα σημειώματα (1997:Καστανιώτης)

Άπαντα (του Σαίξπηρ): νέες έμμετρες μεταφράσεις, γενική εισαγωγή Αλέξη Σολομού (1958:Πήγασος)

Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτζη, προλεγόμενα Αλέξη Σολομού (1961:Γαλαξίας)

Νότιες : ποιήματα του Θανάση Φωτιάδη, με ένα σχέδιο του Αλέξη Σολομού (1943:Γλάρος)

Το αρχαίο δράμα : μελετήματα του Αιμ. Χουρμούζιου, πρόλογος Αλέξη Σολομού (1978:Οι Εκδόσεις των Φίλων)

60 χρόνια Εθνικό Θέατρο : 1932-1992, εισαγωγικό σημείωμα Αλέξη Σολομού (1992:Κέδρος)

Μάκβεθ : Η τρικυμία του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, γενική εισαγωγή Αλέξη Σολομού (1959:Πήγασος)

Παξινού - Μινωτής: Μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας - Συλλογικό Έργο (1997:ΜΙΕΤ)

Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη: Για τα εβδομηντάχρονά του - Συλλογικό Έργο (2000:Ευθύνη)

Σημείον του Αιμ. Χουρμούζιου: Δέκα χρόνια από τον θάνατό του - Συλλογικό Έργο (1983:Ευθύνη)

Έργα που μετέφρασε

Αντιγόνη του Brecht Bertolt

Γέρμα του Lorca Federico Garcia

Δοκιμασία ή Οι μάγισσες του Σάλεμ του Miller Arthur

Δόνα Ροζίτα η γεροντοκόρη του Lorca Federico Garcia

Εκκλησιάζουσαι του Αριστοφάνη (ως Ροσόλυμος, Α.)

Ένας μήνας στην εξοχή του Turgenev Ivan Sergeevic

Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα του Pirandello Luigi

Η Αμερική του Kafka Franz

Η ανθρώπινη φωνή του Cocteau Jean

Η δίκη του Kafka Franz

Η δύναμη του σκοταδιού: Σε έξι πράξεις του Tolstoj Lev Nikolaevic

Η θαυμαστή μπαλωματού του Lorca Federico Garcia

Η μακαρίτισσα μητέρα της κυρίας του Feydeau Georges (ως Ροσόλυμος, Α.)

Η πρόβα του Anouilh Jean

Θεσμοφοριάζουσαι του Αριστοφάνη (ως Ροσόλυμος, Α.)

Καμίνο Ρεάλ: Ο δρόμος της αλήθειας του Williams Tennessee

Κολόμπ του Anouilh Jean

Λεοκαντιά: Πέντε εικόνες του Anouilh Jean

Ο Αλκάδης της Θαλαμέα του Calderon de la Barca Pedro

Ο γάμος του γανωματή του Synge John Millington (ως Ροσόλυμος, Α.)

Οι τρομεροί γονείς του Cocteau Jean

Ονειρόδραμα του Strindberg August

Όρνιθες του Αριστοφάνη (ως Ροσόλυμος, Α.)

Ρωμαίος και Αννέτα του Anouilh Jean

Στρατηγήματα εραστών του Farquhar George

Τα λάθη μιας νύχτας του Goldsmith Oliver

Ταρτούφος του Molière

Το ζωντανό πτώμα ή η εξιλέωση: Σε δώδεκα εικόνες του Tolstoj Lev Nikolaevic

Το καθάρσιο του μπέμπη του Feydeau Georges (ως Ροσόλυμος, Α.)

Το κράτος του ζόφου του Tolstoj Lev Nikolaevic (ως Ροσόλυμος, Α.)

Το παιχνίδι της μοναξιάς του Gibson William

Τρεις γυναίκες του Federico Garcia Lorca

Παραστάσεις που σκηνοθέτησε (ενδεικτικά)

Κληρονόμος (1949) στο Θέατρο Μουσούρη

Όπως σας αρέσει (1950) - Εθνικό Θέατρο

Αγία Ιωάννα (1951) - Εθνικό Θέατρο

Καίσαρ και Κλεοπάτρα (1951) - Εθνικό Θέατρο

Ερωφίλη (1952) - Εθνικό Θέατρο

Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας (1953) - Εθνικό Θέατρο

Ο κατά φαντασίαν ασθενής (1953) - Εθνικό Θέατρο

Άννα Κρίστι (1954) - Εθνικό Θέατρο

Μαρία Στούαρτ (1955, 1957) - Εθνικό Θέατρο

Δοκιμασία (Οι μάγισσες του Σάλεμ) (1955) - Εθνικό Θέατρο

Αι εκκλησιάζουσαι (1956, 1981) - Εθνικό Θέατρο

Φάουστ (1956) - Εθνικό Θέατρο

Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι (1956) - Εθνικό Θέατρο

Ο γλάρος (1957) - Εθνικό Θέατρο

Λυσιστράτη (1957, 1958, 1960, 1980) - Εθνικό Θέατρο

Θεσμοφοριάζουσαι (1958, 1978, 1982) - Εθνικό Θέατρο

Οθέλλος (1958) - Εθνικό Θέατρο

Δόνα Ροζίτα (1959) - Εθνικό Θέατρο

Βάτραχοι - Κύκλωψ (1959, 1973) - Εθνικό Θέατρο

Το ημέρωμα της στρίγγλας (1959) - Εθνικό Θέατρο

Έξη πρόσωπα ζητούν συγγραφέα (1959) - Εθνικό Θέατρο

Οργισμένα νειάτα (1960) - Εθνικό Θέατρο

Πειρασμός (1961) - Εθνικό Θέατρο

Γέρμα (1961) - Εθνικό Θέατρο

Αχαρνής (1961) - Εθνικό Θέατρο

Ερωφίλη (1961) - Εθνικό Θέατρο

Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1961) - Εθνικό Θέατρο

Βασιλεύς ο Ροδολίνος (1962) - Εθνικό Θέατρο

Καίσαρ και Κλεοπάτρα (1962) - στο Θέατρο Ρεξ.

Σφήκες (1963) - Εθνικό Θέατρο

Αντώνιος και Κλεοπάτρα (1963) - Εθνικό Θέατρο

Ειρήνη (1964) - Εθνικό Θέατρο

Ικέτιδες (1964) - Εθνικό Θέατρο

Επτά επί Θήβας (1968) - Εθνικό Θέατρο

Ιππής (1968, 1969, 1976) - Εθνικό Θέατρο

Μπέκετ (1968) - Εθνικό Θέατρο

Βάκχαι (1969) - Εθνικό Θέατρο

Η Τρικυμία (1969) - Εθνικό Θέατρο

Νεφέλαι (1970) - Εθνικό Θέατρο

Τραχίνιαι (1970) - Εθνικό Θέατρο

Τριαντάφυλλο στο στήθος (1971) - Εθνικό Θέατρο

Ορέστης (1971, 1973) - Εθνικό Θέατρο

Βάτραχοι (1973) - Εθνικό Θέατρο

Ο βασιλιάς Ουμπού (1975) - Εθνικό Θέατρο

Τρωάδες (1975) - Εθνικό Θέατρο

Μήδεια (1976, 1977) - Εθνικό Θέατρο

Ελένη (1977) - Εθνικό Θέατρο

Μήδεια (1977) - Εθνικό Θέατρο

Αμφιτρύων (1977) - Εθνικό Θέατρο

Ματωμένος γάμος (1980) - Εθνικό Θέατρο

Μάκμπεθ (1981) - Εθνικό Θέατρο

Ταρτούφος (1985) - Εθνικό Θέατρο

Οι εγκληματίες (1992) - Εθνικό Θέατρο

Αντιγόνη (1974, 1992) - Εθνικό Θέατρο

De Siris