Γεώργιος Τραπεζούντιος
Ο Γεώργιος Τραπεζούντιος στον Χάνδακα της Κρήτης στις 3 Απριλίου 1395 και πέθανε στις 12 Αυγούστου 1472. Οι γονείς του κατάγονταν από την Τραπεζούντα, όπως ο ίδιος σημειώνει (Comparationes Philosophorum Aristotelis et Platonis, σ. 266): «audivi ego a parente meo proavum suum, ex Trapezunta, nescio qua ponti urbe in Cretam migrasse»). Έμαθε τα εγκύκλια γράμματα στον κύκλο του πρωτοπαπά του Χάνδακα Ιωάννη Συμεωνάκη και το 1416 μετέβη στην Ιταλία, όπου προσελήφθη από τον ουμανιστή Βενετὸ Γερουσιαστή Francesco Barbaro ως αντιγραφέας κωδίκων. Από τον Guarino Veronese και τον Vittorino da Feltre (ca. 1379-1447) διδάχθηκε τη λατινική γλώσσα, παρακολούθησε τις διαλέξεις του κορυφαίου λατινιστή Gasparino Barzizza, ο οποίος μαθήτευσε πλησίον του Μανουήλ Χρυσολωρά και απὸ το 1407 κατείχε την έδρα της Ρητορικής στην Πάδοβα, και το 1420 ο Νεοέλληνας λόγιος απέκτησε τη βενετική υπηκοότητα. Ἡ εμβριθής γνώση της λατινικής γλώσσας («τον λατινικὸν λόγον ήσκημαι ως ουδείς άλλος των σήμερον», επισημαίνει στο έργο του Περί της αληθείας της των Χριστιανών πίστεως, σ. 94) του επέτρεψε να διορισθεί το 1426 στην έδρα των Λατινικών της Ακαδημίας της Βιτσένζα.
Ο Τραπεζούντιος επέστρεψε στη Βενετία περί το 1427, όπου ίδρυσε Σχολή, στην οποία δίδασκε ελληνικά και λατινικά και ανάμεσα στους μαθητές του συμπεριλαμβάνονταν ο Benedetto Bursa, ο Candiano Bollani (ca. 1413-1478), ο Francesco Contarini, ο Niccolò Barbo και ο Pietro Barbo, ο μετέπειτα Πάπας Παύλος Β΄. Μετά από τη δημόσια φιλολογική αντιπαράθεση με τον δάσκαλό του Guarino Veronese εγκατέλειψε τη Βενετία και εγκαταστάθηκε στη Μπολώνια (1437), στη συνέχεια μετέβη στη Φλωρεντία (1439-1440) και τη Ρώμη (1443), όπου έτυχε της αμέριστης προστασίας του Πάπα Νικολάου Ε΄. Στη Φλωρεντία έλαβε μέρος στη Σύνοδο για την ένωση των Εκκλησιών, υιοθετώντας τις θέσεις των φιλενωτικών και εκεί είχε την ευκαιρία να πληροφορηθεί για τις απόψεις του Γεωργίου Γεμιστού - Πλήθωνος (Comparationes Philosophorum Aristotelis et Platonis, σ. 325).
Την περίοδο αυτή ο Τραπεζούντιος ολοκλήρωσε τις μεταφράσεις ελληνικών κειμένων, που εκδόθηκαν αργότερα, ο φιλόψογος όμως χαρακτήρας του, ἡ αυστηρή και δυσερμήνευτη κριτική που άσκησε στον Κοϊντιλιανὸ (στο βιβλίο του Rhetoricorum Libri V), με συνέπεια να προκαλέσει την αντίδραση του Ιταλού ουμανιστή και μαθητή του Θεόδωρου Γαζή (1400-1475) Lorenzo Valla (1406-1457), καθώς και τα μεταφραστικά ατοπήματα που διέγνωσε ο Βησσαρίων στη λατινική απόδοση των Νόμων του Πλάτωνος δημιούργησαν μια αρνητική περιρρέουσα ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα ο Τραπεζούντιος να μετοικήσει το 1452 στη Νεάπολη.
Το 1460 συναντούμε τον Τραπεζούντιο στη Βενετία, όπου δίδαξε την αριστοτελική φιλοσοφία, το 1465 ο Νεοέλληνας φιλόσοφος βρίσκεται στη Ρώμη, προσκεκλημένος από τον νέο Πάπα Παύλο Β΄, ο οποίος είχε χρηματίσει μαθητής του, και την ίδια χρονιά ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη με πρόθεση να συναντήσει τον Μωάμεθ Β΄. Το χειρόγραφο κείμενό του Παντοδαπή Δόξα, στο οποίο προέτρεπε τον εκπορθητή της Κωνσταντινούπολης να κυριεύσει την Ευρώπη, επικρίθηκε δριμύτατα από τους συγχρόνους του λογίους καὶ κατηγορήθηκε για προδοσία με αποτέλεσμα νὰ φυλακισθεί (Οκτώβριος 1466-Φεβρουάριος 1467).
Ο Τραπεζούντιος, ο οποίος απὸ τον γάμο του είχε αποκτήσει επτὰ παιδιά (δύο αγόρια και πέντε κορίτσια), πέθανε στις 12 Αυγούστου του 1472 καταλείποντας ένα πλούσιο συγγραφικό, κριτικό-σχολιαστικό και μεταφραστικό έργο, ένα μεγάλο μέρος του οποίου είναι αφιερωμένο στον Αριστοτέλη (Ρητορική, Περί Ψυχής, Μετά τα Φυσικά, Περί Γενέσεως καὶ Φθοράς), τον Πλάτωνα (Νόμοι), τον Πτολεμαίο (Η Μεγάλη Σύνταξις), τους Πατέρες της Εκκλησίας (του Ευσεβίου Παμφίλου, του Μεγάλου Βασιλείου, του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, του Γρηγορίου Νύσσης, κλπ.) και τον Κικέρωνα. Πολλά από τα κείμενά του παραμένουν ανέκδοτα.
De Siris