Ναυάγιο «Χειμάρρα»
Ξημερώματα 19ης του Γενάρη 1947, το επιβατικό ατμόπλοιο «ΧΕΙΜΑΡΡΑ», στο οποίο επέβαιναν 630 άτομα (544 επιβάτες και 86 πλήρωμα), προσκρούει στις βραχονησίδες «Βερδούγια», στο Νότιο Ευβοϊκό. Σε λιγότερο από μία ώρα, παρασέρνει στο θάνατο 383 άτομα.
Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν και 39 πολιτικοί κρατούμενοι, δεμένοι με τις χειροπέδες στα αμπάρια του πλοίου. Οι 29 από αυτούς βρήκαν φριχτό θάνατο, στα παγωμένα νερά του Ευβοϊκού...
Η βύθιση του «ΧΕΙΜΑΡΡΑ» αναφέρεται ως η μεγαλύτερη ελληνική ναυτική τραγωδία του 20ού αιώνα. Πρόκειται για το πλέον πολύνεκρο ναυάγιο ελληνικού πλοίου που δεν προκλήθηκε από πολεμικές ενέργειες και το δεύτερο συμπεριλαμβανομένων και των ναυαγίων στα πλαίσια του πολέμου (αφορά στο επιβατηγό «Αρντένα» που βυθίστηκε στις 27/9/1943, στο Αργοστόλι με 700 νεκρούς).
Όταν βούλιαξε το «ΧΕΙΜΑΡΡΑ» είχε ηλικία 42 ετών, επρόκειτο δηλαδή για ένα πολύ γερασμένο πλοίο. Ναυπηγήθηκε το 1905, στη Γερμανία. Στη διάρκεια του πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως πλωτό νοσοκομείο. Το καλοκαίρι του 1946 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα, στο πλαίσιο των ...«πολεμικών επανορθώσεων»!
Στις 9 του Σεπτέμβρη 1946, μετά από σύντομες επισκευές στον Πειραιά, μετονομάστηκε και άρχισε να χρησιμοποιείται ως επιβατικό, μόλις, όμως, για τέσσερις μήνες, όταν και παρέσυρε στον υγρό του τάφο 383 ανθρώπους...
Ιστορικό
Το «ΧΕΙΜΑΡΡΑ» αναχωρεί από τη Θεσσαλονίκη στις 8.30 το πρωί του Σαββάτου 18 του Γενάρη 1947, με προορισμό το λιμάνι του Πειραιά. Στις 4.10 το πρωί της Κυριακής, και όταν το πλοίο βρίσκεται 1,5 μίλι από το ερημονήσι Καβαλλιάνοι και 14 μίλια από τη Ραφήνα, ένας ισχυρός κρότος ακούγεται δημιουργώντας τρόμο στους επιβάτες. Ακολουθεί πανικός. Πενήντα πέντε λεπτά αργότερα, στις 5.05, ο πλοίαρχος, Σπύρος Μπιλίνης, δίνει διαταγή να εγκαταλειφθεί το πλοίο.
«Αρπάχτηκα από μια καουτσουκένια σχεδία και ενώ το καράβι βούλιαζε με την αριστερή μπάντα, βρέθηκα στη θάλασσα», περιγράφει ο Γ΄ ασυρματιστής του πλοίου, κ. Φρέρης, σε εφημερίδες της εποχής. «Βούλιαξα και εγώ. Κάποια γυναίκα με κρατούσε από τα πόδια. Ενώ βυθιζόμουν, κρατώντας όσο μπορούσα την αναπνοή μου και ενώ με παρέσυρε η δίνη που έκανε το "ΧΕΙΜΑΡΡΑ", κουνώντας χέρια και πόδια βρέθηκα στον αφρό. Σε λίγο είδα συντρίμμια του καραβιού και αρπάχτηκα από αυτά. Η θάλασσα είχε γεμίσει από ναυαγούς. Παλεύανε λίγο με το νερό και βουλιάζανε. Στα αυτιά μου έχω τις φωνές τους, "κρυώνω, κρυώνω". Οι περισσότεροι ναυαγοί ύστερα από λίγη ώρα σιωπούσαν για πάντα»...
Το πόρισμα από τις ανακρίσεις που διενήργησε η Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Ναυτικών Ατυχημάτων κατέληξε πως το πλοίο δεν κινούνταν επί της ορθής πορείας με αποτέλεσμα να προσκρούσει στη βραχονησίδα «Γάιδαρο».
Δεμένοι με χειροπέδες!
Στο «ΧΕΙΜΑΡΡΑ», και κάτω από τη συνοδεία χωροφυλάκων, μεταφέρονται και 39 κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι, με τελικό προορισμό την εξορία στη Λήμνο. Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο Νικ. Ζαγουρτζής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
Στο βιβλίο «Ηρωες και Μάρτυρες» (εκδόθηκε το 1954 στο εξωτερικό) αναφέρεται: «Ο Νικ. Ζαγουρτζής πνίγηκε στο δρόμο προς την εξορία, στο ναυάγιο του "Χειμάρα". Τον είχαν δεμένο οι χωροφύλακες με χειροπέδες, ακόμη και την ώρα που το πλοίο βυθιζόταν...»!
Από τους 39 κρατούμενους, σώθηκαν οι δέκα. Σε κανέναν από τους διασωθέντες δεν επιτράπηκε να περιγράψει στους δημοσιογράφους τα όσα έζησε. Λίγες μέρες αργότερα, οι επιζήσαντες συνελήφθησαν και εξορίστηκαν.
Ο «Ριζοσπάστης» στο φύλλο της 22ης του Γενάρη 1947 σημειώνει: «Μερικοί από τους διασωθέντες κρατουμένους έσωσαν τέσσερα άτομα από βέβαιο πνιγμό. Ένα χωροφύλακα, ένα στρατιώτη, μια κοπέλα και μια γριά».
De Siris