Μίνως Μάτσας
Ο Μίνως Μάτσας είδε το φώς της ζωής στην Πρέβεζα το 1903. ΄Ηταν το τέταρτο και τελευταίο παιδί του Σαμουήλ Μάτσα και της Σταμούλας οικογένειας Ρωμανιωτών Εβραίων που φέρονται εγκατεστημένοι στην Πρέβεζα, τουλάχιστον από τις αρχές του 18ου αιώνα. Tελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές μεταξύ Ιωαννίνων και Πρέβεζας το 1921.
Από πολύ μικρός έλεγε ότι ήθελε να γίνει γιατρός. Έτσι το 1922 γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Λίγος χρόνος όμως χρειάστηκε για να διαπιστώσει ότι δεν άντεχε το μάθημα ανατομίας κι΄ έτσι μεταγράφεται στην Νομική Σχολή, ενώ παράλληλα αρχίζει να εργάζεται στην Αγροτική Τράπεζα για να καλύπτει τα έξοδα του. Το 1926 στρατεύεται και υπηρετεί μέχρι το 1928 στη στρατιωτική μπάντα λόγω των μουσικών γνώσεων του που είχε αποκτήσει ως μαθητής στη Φιλαρμονική της Πρέβεζας (έπαιζε κλαρίνο).
Από το 1927 αρχίζει να γράφει στίχους. Τα πρώτα του τραγούδια μελοποιούνται από τους κορυφαίους της εποχής Νίκο Χατζηαποστόλου και Παναγιώτη Τούντα και ηχογραφούνται πριν ακόμα έχει οποιαδήποτε επαγγελματική σχέση με τη δισκογραφία. To 1930 οι πρωτοπόροι της δισκογραφίας στην Ελλάδα «Αμπραβανέλ και Μπενβενίστε» από τη Θεσσαλονίκη έρχονται στην Αθήνα και ιδρύουν την εταιρεία «ΑΤΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ».Ασχολούνται με γενικό εμπόριο υαλικών και με τους δίσκους. Για την συγκεκριμένη δουλειά των δίσκων προσλαμβάνουν τον Μίνω Μάτσα ο οποίος γνωρίζει μουσική, γράφει στίχους ήδη έχει κυκλοφορήσει τους πρώτους του δίσκους και είναι και πτυχιούχος της Νομικής.
Την εποχή εκείνη ο μοναδικός βασικός ανταγωνιστής τους στην δισκογραφία ήταν κάποιος ονόματι Κισσόπουλος ο οποίος αντιπροσώπευε στην Ελλάδα την HIS MASTER VOICE. Το 1932 ο Κισσόπουλος απογοητευμένος απο τις συνεχείς αποτυχίες του αποφασίζει να πουλήσει την εταιρία του και καλεί τον Μίνω Μάτσα και του προσφέρει την Ηis Master Voice. Ο επιτυχημένος ήδη παράγοντας της δισκογραφίας, ο οποίος είχε ήδη ανακαλύψει τον Μάρκο Βαμβακάρη διστάζει να εγκαταλείψει τους συνεργάτες του και αρνείται την συνεργασία του Κισσόπουλου ενώ εκείνοι σε αντάλλαγμα του προσφέρουν ποσοστά επί των πωλήσεων και του υπόσχονται να τον κάνουν και συνεταίρο στην εταιρία Parlophone. Έτσι μετά την άρνηση του Μίνου Μάτσα, ο Κισσόπουλος πουλάει την His Master Voice στην εταιρία «Αδελφοί Λαμπρόπουλοι» οι οποίοι μπαίνουν πλέον δυναμικά στο χώρο της δισκογραφίας.
Σήμερα αποτιμώντας, έστω και καθυστερημένα, το έργο του, διαπιστώνουμε ότι στο θέμα των επιλογών και των αποφάσεών του, μέσα σ’ ένα δύσκολο κοινωνικά και οικονομικά πλαίσιο, με τρόπο αντικειμενικό και γαλήνιο άνοιξε το δρόμο και έδωσε τη δυνατότητα έκφρασης στα σημαντικότερα πρόσωπα- σύμβολα σήμερα- του μουσικού πολιτισμού στο χώρο του ελληνικού τραγουδιού.
Έτσι ο Μίνως Μάτσας ως υπεύθυνος για την λειτουργία των εταιρειών Odeon και Parlophone πήρε τις σοβαρότερες αποφάσεις επιλογής προσώπων και ρεπερτορίου που σημάδεψαν την μουσική εξέλιξη στην Ελλάδα και δημιούργησαν αυτό που σήμερα ονομάζουμε Πολιτιστική μουσική κληρονομιά μας: Μάρκος Bαμβακάρης, Βασίλης Τσιτσάνης, Γιάννης Παπαιωάννου, Απόστολος Καλδάρας, Απόστολος Χατζηχρήστος, Γιώργος Κάβουρας, Κώστας Ρούκουνας, Τάκης Μπίνης, Μαίρη Λίντα, Ρόζα Εσκενάζη, Πάνος Γαβαλάς, Βαγγέλης Περπινιάδης, Αλέκος Κιτσάκης, Κώστας Μουντάκης, Νίκος Ξυλούρης, Στράτος Διονυσίου,Φώτης Πολυμέρης, Γεωργία Μηττάκη, Κούλα Νικολαίδου, Στράτος Παγιουμτζής, Δημήτρης Περδικόπουλος, Πρόδρομος Τσαουσάκης είναι μόνο μερικά από τα κύρια πρόσωπα μέσα στον απέραντο κατάλογο αυτών που ανακαλύφθηκαν και προωθήθηκαν με επιλογές του Μίνου Μάτσα. Ταυτόχρονα έφερε κοντά του σε μόνιμη συνεργασία τα σπουδαία πρόσωπα από την προηγουμένη «παρέα» των μικρασιατών δημιουργών με κορυφαίους τον Σπύρο Περιστέρη και τον Κώστα Σκαρβέλη.
Με ευαίσθητες κεραίες αντίληψης των γεγονότων της εποχής εκείνης πολύ, γρήγορα και έγκαιρα συνειδητοποίησε τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις που θα επιδρούσαν αναγκαία και στο τραγούδι δείχνοντας με τις επιλογές του τους νέους δρόμους κάθε φορά. Παρά τη σημαντική του συμβολή και τις καθοριστικές παρεμβάσεις του, ουσιαστικά παρέμεινε στο περιθώριο, όπου με ιδιαίτερη ταπεινότητα δημιουργούσε και αποφάσιζε για το καλό των συνεργατών του και του τραγουδιού.
Παρά το γεγονός ότι υπήρξε ο πολυγραφότερος στιχουργός του ελληνικού τραγουδιού για τριάντα ολόκληρα χρόνια, ελάχιστος αριθμός δίσκων φέρει το όνομά του στην ετικέτα, ενώ με εννέα διαφορετικά ψευδώνυμα απέκρυψε το μέγεθός του έργου του, οικοδομώντας έτσι το πρότυπο του «αινιγματικού» δημιουργού. Πολλές κλασσικές επιτυχίες κρύβονταν για δεκαετίες κάτω από τα ψευδώνυμα αυτά όπως το περίφημο «Μινόρε της αυγής» ο «Αντώνης ο Βαρκάρης ο Σερέτης » και τόσα άλλα.
Αυτό ήταν ακόμα μια δυσκολία προσέγγισης του έργου του. Κι ακόμα δυσκολότερο ήταν να διαμορφωθεί μια εικόνα για ένα πρόσωπο που δεν είχε δώσει ποτέ ούτε μια συνέντευξη καταγεγραμμένη σε οποιοδήποτε έντυπο, ούτε είχε φωτογραφηθεί με κάποιο από τα διάσημα δημιουργήματά του. Ευτυχώς στην πορεία αυτού του εγχειρήματος, βρέθηκαν μερικοί επιζώντες από τους παλιούς του συνεργάτες που με τις μαρτυρίες τους έδωσαν αρκετά στοιχεία γι’ αυτή την πολύμορφη προσωπικότητα, που θα μπορούσε να μπεί πρώτος στον «αγιολόγιο» των ιερών προσώπων του ελληνικού τραγουδιού.
Από τις αναφορές για τον Μίνω Μάτσα στο βιβλίο «Ο Αινιγματικός κος Μίνως» σταχυολογώ μερικές: Τάκης Μπίνης (Tραγουδιστής). Γράφει στην αυτοβιογραφία του: «Αν δεν υπήρχε ο Μίνως Μάτσας δεν θα υπήρχε ρεμπέτικο τραγούδι»
Γιώργος Ζαμπέτας (Τραγουδιστής): «O Mίνως Μάτσας μ’ έκανε εμένα τραγουδιστή, αυτός μ’ έβαλε στη γραμμοφωνία. Έτσι μέσα στο 1960 έκανα κι εγώ την επίσημη πρώτη τραγουδιστική μου, στην ΟDEON»
Φώτης Πολυμέρης (Τραγουδιστής): «Πάντα τηρούσε το λόγο του, τίμιος, ευθύς, ήρεμος. Ποτέ δεν τον είδα θυμωμένο. Είχε την πρωτοβουλία στις επιλογές του ρεμπέτικου. Είχα συνδεθεί πάρα πολύ με τον Μίνω Μάτσα και τον έβλεπα σαν δεύτερο πατέρα μου. Με στήριξε σε κάθε περίπτωση.
Μαίρη Λίντα (Τραγουδίστρια): « Η πρώτη γνωριμία με τον Μίνω Μάτσα έγινε στα γραφεία της Οdeon, στη Σταδίου. Ειλικρινά τον αισθάνθηκα σαν πατέρα. Με αγκάλιασε με όλη του την αγάπη και τη στοργή και με πρόσεξε πάρα πολύ. Στον Μίνω τον Μάτσα οφείλω μια πολύ-πολύ τεράστια επιτυχία μου, όπως είναι τα «Ηλιοβασιλέματα» και τόσα άλλα.
Στάμος Ζούλας (Δημοσιογράφος): «Η διορατικότητα του Μίνου Μάτσα ως προς τους συνεργάτες του και η αγάπη του προς αυτούς μετουσιώθηκε από τους ίδιους σε εμψύχωση, αφοσίωση, αγωνιστικότητα. Η προσφορά λοιπόν του Μίνου Μάτσα «συμπίπτει» με την καθοριστική μάχη που έδωσε το λαϊκό μας τραγούδι για να βρει τη θέση του, τόσο στο μουσικό μας στερέωμα όσο και στην ιστορικο-πολιτισμική μας κληρονομιά»,
Λευτέρης Παπαδόπουλος (Δημοσιογράφος-Ποιητής): «Ο Μίνως Μάτσας με τις ανατροπές του και με την ανακάλυψη του Μάρκου Βαμβακάρη, του Βασίλη Τσιτσάνη και στη συνέχεια του Γιάννη Παπαιωάννου και των υπολοίπων αναδεικνύεται σε μια ιδιοφυία του χώρου και δημιουργεί πλέον τις προϋποθέσεις για όλη την μετέπειτα εξέλιξη και καταξίωση του λαϊκού τραγουδιού»
O Mίνως Μάτσας πέθανε σε ηλικία 67 ετών τον Σεπτέμβριο του 1970.
De Siris