Αντώνης Λάβδας
Ο Αντώνης Κ. Λάβδας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1926 και πέθανε στις 15 Μαΐου
2009. Με την υποκίνηση της μητέρας του Αλεξάνδρας, ερασιτέχνιδος μουσικού που
είχε σπουδάσει βιολί με τον Τόνυ Σούλτσε, ξεκίνησε το 1935 τις μουσικές του
σπουδές στην «Αθηναϊκή Μαντολινάτα» του θείου του Νίκου Λάβδα. Οι μουσικές
σπουδές συνεχίστηκαν κατά την διάρκεια της κατοχής ιδιωτικά με τον Μάριο
Βάρβογλη (αρμονία). Αργότερα, ο Αντώνης Λάβδας σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο με
καθηγητές τους Μιλτιάδη Κουτούγκο (αρμονία, ενορχήστρωση και διεύθυνση
μαντολινάτας), Αντίοχο Ευαγγελάτο (μορφολογία), Μάριο Βάρβογλη (Ιστορία της
Μουσικής) καθώς και ιδιωτικά με τον Αλέκο Κόντη (πρακτικές εφαρμογές αρμονίας,
αντίτιξη και φούγκα).
Σε όλη του την ζωή, ο Αντώνης Λάβδας συνδύασε την μουσική δημιουργία με την
έρευνα και την κριτική. Διετέλεσε διαδοχικώς Προϊστάμενος του Μουσικού Τμήματος
και Συντονιστής Προγράμματος του Κεντρικού Ραδιοφωνικού Σταθμού των Ενόπλων
Δυνάμεων (1949-1952), Προϊστάμενος Τμημάτων και της Υπηρεσίας Μουσικών Εκπομπών
του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), μετέπειτα Ελληνικής Ραδιοφωνίας
Τηλεόρασης, για την οποία είχε συνθέσει το αρχικό σήμα βασισμένο σε ποίημα του
Πινδάρου. Συνέταξε κατ’ ανάθεση το νέο τότε (1955) οργανόγραμμα του μουσικού
τομέα του ΕΙΡ, την περιγραφή των σχετικά καθέκαστα αρμοδιοτήτων και τις βασικές
οδηγίες της επί μέρους αντίστοιχης κριτικής. Ανάμεσα στο 1955 και το 1957,
διεύθυνε την «Μικρή Ορχήστρα» του ΕΙΡ σε εκπομπές προκλασσικής μουσικής.
Το 1958 υπήρξε ο πρώτος μελετητής που θα ανακαλύψει ότι η Ηπειρώτικη
μουσική βασίζεται στις πανάρχαιες πεντάφθογγες κλίμακες. Αυτό υπήρξε το θέμα
της κλασσικής του μελέτης «Πεντάφθογγοι κλίμακες εν τη δημώδει μουσική της
Ηπείρου» (Ηπειρωτική Εστία). Ήταν η πρώτη τεχνολόγηση της διαστηματικής τάξης
τραγουδιών της Βορείου Ηπείρου που ανακοινώθηκε με επιστολή του δια του ΕΙΡ
προς το Choir Moledet του Τελ Αβίβ, σε απάντηση ερωτημάτων για την Ελληνική
μουσική παράδοση. Την ίδια χρονιά συνέγραψε το «Γ.Μπραμς: Ο κλασσικός
συμφωνιστής της Γερμανίας και τα μουσικά ρεύματα της Ευρώπης» (Ραδιοπρόγραμμα
1958). Ενώ το 1962 συνέγραψε το «Κλ. Ντεμπυσσύ και ο μύθος των πραγμάτων».
Υπήρξε τακτικό μέλος της Ελληνικής Ενώσεως Μουσουργών (ΕΕΜ) από το 1959. Όταν
όμως του ανατέθηκε μόνιμη στήλη κριτικής σε εφημερίδα, δεν συνέχισε την σχέση
του με την ΕΕΜ για το ασυμβίβαστο των δύο ιδιοτήτων.
Συνεργάσθηκε με το Τρίτο Πρόγραμμα του BBC σε εκπομπές για την αρχαία
ελληνική Ποίηση και Μουσική. Μετέφρασε αρχαία ελληνική ποίηση στα Νέα Ελληνικά
(«Νέα Εστία») συνέγραψε πλήθος άρθρων στο «Συμπλήρωμα» της «Μεγάλης Ελληνικής
Εγκυκλοπαίδειας» και συνέταξε το μουσικό λημματολόγιο του «Λεξικού του
Νεοελληνικού Έθνους» (Ελευθερουδάκη). Η πολύχρονη έρευνα του στα μουσικά
στοιχεία του αρχαίου ελληνικού λόγου κατέληξε στην εμπεριστατωμένη μελέτη του
«Η Μουσική και ο Λόγος στην αρχαία Ελλάδα» (1967) που προϋπήρξε ως μια σειρά
από εκπομπές και που εκδόθηκε στα Γαλλικά και χρησιμοποιήθηκε από την Γαλλική
Ραδιοφωνία. Ενώ βραβεύθηκε από το «Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας» το 1972. Ανάμεσα
στις μελέτες του συμπεριλαμβάνονται το «Ανατολίτικο ύφος και ελληνική μελέτη»
(Κέντρο έρευνας και μελέτης ρεμπέτικων τραγουδιών, 1977) και «Μουσική και
αρχαίος ελληνικός λόγος» (Αρχαιολογία, Φεβ. 1985).
Ανάμεσα στα έργα που συνέθεσε ήταν δύο έργα μουσικής δωματίου («Φθινοπωρινό
Ταξίδι», 1940/1 και «Κουαρτέτο για έγχορδα», 1951), καθώς και για σόλο πιάνο
(Βραδινό λιμάνι, Μινιατούρες σε μια κασετίνα του παλιού καιρού) και σονάτα για
βιολί σόλο. Επίσης έγραψε τρία τραγούδια σε ποίηση για Τέλλου Άγρα για πιάνο
και φωνή: «Των ψυχών» (1947), «Πάλι ο δρόμος» (1952) και «Λιμάνι αχνό». Το 1968
και το 1970 το Τρίτο Πρόγραμμα του BBC του έδωσε παραγγελία για ένα επινίκιο σε
κείμενο του Πινδάρου (Α’ Πυθιονίκης) και τρία τραγούδια της Σαπφούς σε αρχαίους
ελληνικούς τρόπους για φωνή και αρχαία ελληνική κιθάρα. Ο Αντώνης Λάβδας έγραψε
μουσική κατ’ εξοχήν μουσική για αρχαίο δράμα, όπως ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του
ΚΒΘΕ. Επίσης εναρμόνισε τρία δημοτικά τραγούδια της Ηπείρου και ενορχήστρωσε
τεσσάρων δημοτικών τραγουδιών σε εναρμόνιση Ν.Λάβδα.
De Siris