Νίκος Σαμψών
Ο Νίκος Σαμψών γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1935 και πέθανε στις 9 Μαΐου
2001, ήταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της Κύπρου. Έμεινε στην ιστορία
επειδή ανέλαβε δοτός «Πρόεδρος» της Κύπρου στο πραξικόπημα κατά του Μακάριου
στις 15 Ιουλίου 1974.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Νικόλαος Γεωργιάδης. Ξεκίνησε ως δημοσιογράφος
και εντάχθηκε στην ΕΟΚΑ. Για τη δράση του καταδικάστηκε από τους Άγγλους σε
θάνατο, ποινή η οποία μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη. Μετήχθη στις φυλακές της
Μ. Βρετανίας για να εκτίσει την ποινή του. Μετά την ανεξαρτησία της Κύπρου και
την ίδρυση του κυπριακού κράτους, χορηγήθηκε γενική αμνηστία και επέστρεψε στην
Κύπρο.
Με την έναρξη των Διακοινοτικών Συγκρούσεων τα Χριστούγενα 1963, ο Σαμψών
ηγήθηκε δικού του ένοπλου τμήματος. Συμμετείχε στις μάχες στην Ομορφίτα, όταν
Ελληνοκυπριακές οικογένειες που κατοικούσαν στο στρατηγικής σημασίας προάστιο
της Λευκωσίας, το οποίο κατοικείτο κυρίως από Τουρκοκύπριους, δέχτηκε σφοδρή
επίθεση από Τουρκοκυπριακές ένοπλες ομάδες. Σε μια γενική αντεπίθεση με τη
χρήση τρακτέρ ως αυτοσχέδια άρματα μάχης, κατόρθωσε με την ομάδα του να
απωθήσει τους Τουρκύπριους ενόπλους. Γύρω στα 800 γυναικόπαιδα Τουρκοκύπριοι
απομακρύνθηκαν από την περιοχή των μαχών, παραδόθηκαν στις αρχές και
φιλοξενήθηκαν στην ασφάλεια ενός ελληνικού σχολείου (κατ' άλλη εκδοχή,
κρατήθηκαν εκεί ως όμηροι) και παραδόθηκαν στη συνέχεια στον Ερυθρό Σταυρό, για
να μεταφερθούν με ασφάλεια στον Τουρκοκυπριακό Τομέα. Το 1970 εξελέγη βουλευτής
στην κυπριακή Βουλή.
Στο σημείο αυτό υπενθυμίζεται ότι ο Νίκος Σαμψών δεν ήταν και τόσο άγνωστος
στα ελληνικά πολιτικά δρώμενα της προ-πραξικοπιματικής περιόδου και ειδικότερα
της λεγόμενης "βίας και νοθείας". Συγκεκριμένα το όνομά του
αναφερόταν στον κατάλογο των προσώπων εκείνων που λάμβαναν διάφορα χρηματικά
ποσά από τα μυστικά κονδύλια κάποιων ελληνικών υπηρεσιών, για τις υπηρεσίες που
πρόσφερναν και που δημοσίευσε η εφημερίδα "Ελευθερία" (φ. 9-12-1964).
Επίσης ο Νίκος Σαμψών ήταν ένας από τους βασικότερους μάρτυρες κατηγορίας
στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Συγκεκριμένα στη δίκη της υπόθεσης αυτής κάτω από τον
βομβαρδισμό ερωτήσεων του δικηγόρου υπεράσπισης Νικηφόρου Μανδηλαρά όπου ο
Σαμψών "ομολογούσε" ότι δεν θυμόταν τι έγραφε στις εφημερίδες που
διεύθυνε, και παρά την περίεργη προστασία που του παρείχε ο Πρόεδρος του
Δικαστηρίου απεδείχθει η ψευδομαρτυρία του.
Κατά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 1974, στη Κύπρο, το οποίο είχε
υποκινήσει ο Δημήτριος Ιωαννίδης, τότε επικεφαλής της Χούντας στην Αθήνα, οι
πραξικοπηματίες ανέτρεψαν τον Μακάριο και επέλεξαν (βιαστικά, μεταξύ άλλων
υποψηφίων), τον Σαμψών για να αναλάβει δοτός Πρόεδρος της Κύπρου.
Το εγχείρημα είχε, κατά τα φαινόμενα, την ενθάρρυνση της CIA (η οποία
χρηματοδοτούσε την ΕΟΚΑ Β', για να απαλλαγεί από τον Μακάριο) και του
αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών υπό τον Χένρυ Κίσινγκερ. Το πραξικόπημα αυτό
αποτέλεσε την αφορμή για την τουρκική εισβολή της Κύπρου, η πρώτη φάση της
οποίας έγινε πέντε ημέρες αργότερα, στις 20 Ιουλίου. Οκτώ ημέρες μετά τη βίαιη
κατάληψη της εξουσίας, αναγκάστηκε, υπό το βάρος των εξελίξεων, να παραιτηθεί
και να παραδώσει την Προεδρία στην νόμιμα εκλεγμένη αρχή.
Επειδή ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε στο μεταξύ διασωθεί, κατά την επίθεση
που πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό Μέγαρο, και διαφύγει στο εξωτερικό, μέσω της
βρετανικής βάσης του Ακρωτηρίου, προεδρεύων ανέλαβε ο Γλαύκος Κληρίδης, ο
οποίος ήταν τότε πρόεδρος της κυπριακής βουλής, ως νόμιμος αναπληρωτής μέχρι
την επιστροφή του Μακάριου από το εξωτερικό. Την ίδια ημέρα κατέρρεε και στην
Αθήνα η Χούντα των Συνταγματαρχών και αποφάσιζε να παραδώσει την εξουσία στους
πολιτικούς.
Το 1976 ο Σαμψών καταδικάστηκε σε κάθειρξη 20 ετών για τη συμμετοχή του στο
πραξικόπημα. Τρία χρόνια αργότερα μετέβη στη Γαλλία, ατμοπλοϊκώς διερχόμενος
από τον Πειραιά, για ιατρική περίθαλψη, όπου και παρέμεινε ως το 1990. Στις 22
Μαρτίου 1992 του απονεμήθηκε χάρη του υπολοίπου της ποινής του, από τον τότε
Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργο Βασιλείου. Μετά την αποφυλάκισή του,
επέστρεψε στον δημοσιογραφικό χώρο συνεχίζοντας την έκδοση των εφημερίδων του,
που είχε ξεκινήσει από παλαιότερα, δύο ημερησίων, τη «Μάχη» και τη «Νίκη»', και
μίας εβδομαδιαίας, το «Θάρρος». Πέθανε το 2001.
Είχε δύο παιδιά. Ο γιος του Σωτήρης είναι βουλευτής με το ΔΗΣΥ.
De Siris