Γεώργιος Μαύρος

Γεώργιος Μαύρος

Ο Γεώργιος Μαύρος γεννήθηκε στις 15 Μαρτίου 1909 και πέθανε στις 6 Μαΐου  1995, ήταν Έλληνας πολιτικός και διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσις Κέντρου - Νέες Δυνάμεις - μετέπειτα Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου

Βιογραφία

Γεννήθηκε στο Καστελλόριζο στις 15 Μαρτίου του 1909. Πατέρας του ήταν ο έμπορος Ιωάννης Μαύρος και μητέρα του η Άννα Κοντούζογλου. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1926-1930) και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου (1934-1935). Το 1936 ανακηρύχθηκε αριστούχος διδάκτωρ του Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1937 εκλέχθηκε παμψηφεί Υφηγητής του Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου δίδαξε έως το 1942. Κατά τη διάρκεια του πολέμου υπηρέτησε στο 7ο Σύνταγμα Πεζικού στο Αλβανικό Μέτωπο. Εισήλθε στην πολιτική το 1945, μετά το τέλος του πολέμου, ύστερα από παρότρυνση του Θεμιστοκλής Σοφούλης, ο οποίος του ανέθεσε το Υφυπουργείο παρά τω Πρωθυπουργώ. Εκλέχθηκε βουλευτής σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, εκτός από αυτή της 16ης Νοεμβρίου του 1952, κατά την οποία η Ένωση Κέντρου δεν εξέλεξε ούτε έναν βουλευτή στα μεγάλα αστικά κέντρα, λόγω του πλειοψηφικού εκλογικού συστήματος που εφαρμόστηκε.

Διετέλεσε Υπουργός Δικαιοσύνης (1945), Παιδείας (1946), Εθνικής Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας (1949), Οικονομικών και Συντονισμού (1951), Εθνικής Άμυνας (1952), Συντονισμού (1963-1964). Ανέλαβε Διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Ιούνιος 1964-Ιούνιος 1966), έχοντας παραιτηθεί από Υπουργός Συντονισμού και από το βουλευτικό αξίωμα, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Με πρωτοβουλία του ιδρύεται το Μορφωτικό ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας κρατήθηκε στην Ασφάλεια Αμαρουσίου, τέθηκε κατ’ επανάληψη σε κατ΄ οίκον περιορισμό, εξορίστηκε στην Σκόπελο, τη Δεσκάτη Γρεβενών και τη Γυάρο. Μετά την πτώση της χούντας συμμετείχε στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας 1974 ως Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και Υπουργός Εξωτερικών, ενώ τον Αύγουστο του 1975 πήρε μέρος στη δίκη κατά των πρωταιτίων της ως μάρτυρας κατηγορίας.

Το Σεπτέμβριο του 1974 εκλέχθηκε Αρχηγός της Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις, που αργότερα μετονομάστηκε σε Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου, και υπό την ιδιότητα αυτή ηγήθηκε της Αντιπολίτευσης έως τις εκλογές του 1977, κατά τις οποίες το κόμμα έχασε μεγάλο ποσοστό της δύναμής του και ο ίδιος, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της ήττας, παραιτήθηκε από την αρχηγία.

Το Νοέμβριο του 1980, στην προσπάθειά του να συσπειρώσει τις δυνάμεις του Κέντρου, ίδρυσε την Παράταξη Κέντρου (ΠΑΡΚΕ). Τον Οκτώβριο του 1981 συνεργάστηκε εκλογικά με το ΠΑΣΟΚ και εκλέχθηκε πρώτος βουλευτής Επικρατείας. Τον Ιούνιο του 1984 εκλέχθηκε ευρωβουλευτής. Τον Ιούνιο του 1985 ζητά με επιστολή του (17/6/85) από τον πρόεδρο της Βουλής να καταγραφεί ως ανεξάρτητος βουλευτής του Κέντρου συνεργαζόμενος με το ΠΑΣΟΚ. Η συνεργασία του με το ΠΑΣΟΚ τερματίζεται με τη γραπτή δήλωση αιτιολόγησης της αποχής ψήφου που κατέθεσε στον Πρόεδρο της Βουλής (13/3/1989) προ της ψηφοφορίας για την πρόταση μομφής που κατέθεσε η Νέα Δημοκρατία εναντίον της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (13/3/1989), εκφράζοντας συγχρόνως την αποδοκιμασία του «για την πρωτοφανή απουσία πολιτικής ευθιξίας και την απίστευτη για πολιτικούς άνδρες ατολμία έναντι της δημόσιας ευθύνης τους», ενώ λίγους μήνες νωρίτερα είχε απευθύνει έκκληση προς τον πρωθυπουργό Ανδρέας Παπανδρέου για διενέργεια εκλογών με απλή αναλογική για «έξοδο από την πολιτική κρίση που μαστίζει τη χώρα».

Το 1994 το Ίδρυμα Μνήμης Ηρώων και Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος Yad Vashem του απένειμε τον τίτλο του «Δικαίου των Εθνών» για τη συμβολή του στη διάσωση καταδιωκόμενων εβραίων κατά τη διάρκεια της κατοχής. Πέθανε στις 6 Μαΐου του 1995 στην Αθήνα και η κηδεία του έγινε με τιμές εν ενεργεία Πρωθυπουργού.

Διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (1948, 1951, 1952)

Διετέλεσε μέλος του Συμβουλίου των Διοικητών της Διεθνούς Τραπέζης στην Ουάσιγκτον (1949-1952).

Έλαβε μέρος στις Διασκέψεις της Διακοινοβουλευτικής Ενώσεως στο Κάιρο (1947), Ρώμη (1949), Λονδίνο (1957), Βαρσοβία (1959), Αθήνα (1960) και Βρυξέλλες (1961).

Έλαβε μέρος στις Διασκέψεις της Διεθνούς Τραπέζης Ανασυγκροτήσεως και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Ουάσιγκτον (1949, 1951, 1952, 1965), Παρίσι (1950), και Τόκιο (1964).

Υπήρξε επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (Σεπτέμβριος 1974)

Έγραψε πολλές μελέτες και άρθρα για το Εμπορικό, Αστικό, Διεθνές Ναυτικό και Διεθνές Ιδιωτικό Δίκαιο, καθώς και σχόλια επί δικαστικών αποφάσεων στο νομικό περιοδικό «Θέμις», του οποίου διετέλεσε διευθυντής (1935-1940).

Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά. Ήταν λάτρης του θεάτρου και της κλασικής μουσικής, ενώ υπήρξε μέλος του Δ.Σ. του Ωδείου Αθηνών. Ήταν παντρεμένος με την Ελένη Νικολάου και απέκτησε ένα γιο, τον Γιάννη.

Κύπρος

Ανακινεί το θέμα αυτοδιάθεσης της Κύπρου στη Συνεδρίαση της Δ΄ Επιτροπής Κηδεμονιών του ΟΗΕ στο Παρίσι στις 22 Νοεμβρίου του 1951, γεγονός για το οποίο ο Μακάριος τον συγχαίρει με επιστολή του, στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων «… συνεδέσατε αρρήκτως το όνομά σας με τον ιερόν αγώνα της δούλης Πατρίδος μας».

Στις 9 Ιανουαρίου του 1952, στην 6η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στο Παρίσι θέτει το πρόβλημα του ορισμού της περιοχής, η οποία έχει θεμελιώσει δικαίωμα αυτοδιάθεσης.

Στις 25 Φεβρουαρίου του 1959 κατά τη συζήτηση στη Βουλή της πρότασης μομφής σχετικά με το Κυπριακό πρόβλημα, ο Γ. Μαύρος δηλώνει, σχετικά με τις συμφωνίες του Λονδίνου, ότι «… η δοθείσα λύσις είναι η χειροτέρα, διότι απεμπολεί ες αεί την αυτοδιάθεσιν, εγκαθιστά την Τουρκίαν εις την νήσον και δημιουργεί μόνιμον εστίαν διαταράξεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων».

Στις 3 Φεβρουαρίου του 1961 και στις 29 Απριλίου του 1961 καταθέτει στη Βουλή ερωτήσεις προς τον Υπουργό Εξωτερικών σχετικά με την εκτέλεση των Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και αναφέρει ότι στην Κύπρο έχει δημιουργηθεί αδιέξοδο, καθώς «… από τουρκικής πλευράς επαναλαμβάνονται απειλαί διχοτομήσεως, εις ταύτας δε προσετέθη εσχάτως και απειλή εξ Αγκύρας περί ενσωματώσεως της Κύπρου εις την Τουρκίαν». Αναφέρει, επίσης, ότι το πολύπλοκο Σύνταγμα του νέου Κράτους κινείται με δυσχέρεια, οδηγώντας σε δεκάδες προσφυγές στο Συνταγματικό δικαστήριο, ενώ η άσκηση του δικαιώματος βέτο των Τούρκων στην Βουλή των Αντιπροσώπων δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία του νέου Κράτους, επιβραδύνοντας την ανάπτυξη της οικονομίας.

Επίσης, στις 11 Φεβρουαρίου του 1960 καταθέτει επερώτηση προς την κυβέρνηση «…διότι συνεχίζουσα επί του Κυπριακού την τακτικήν της μυστικής διπλωματίας, αποφεύγει να ενημερώση την Βουλήν επί των τελευταίων δυσάρεστων εξελίξεων της Κυπριακής υποθέσεως».

Υπό την ιδιότητά του ως Υπουργού Εξωτερικών ηγήθηκε της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Α’ (25-30/7/74) και την Β’ Διάσκεψη (8-14/8/74) της Γενεύης για το Κυπριακό και έλαβε μέρος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 1974.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως ευρωβουλευτού κατέθεσε επανειλημμένα ερωτήσεις σχετικά με την τουρκική προκλητικότητα, τις σχέσεις ΕΟΚ – Τουρκία, την αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας των υπό κατοχή εδαφών της, την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, την αλλαγή τοπωνυμίων στα κατεχόμενα, τον ρόλο της ΕΟΚ απέναντι στους Αγνούμενους της κυπριακής τραγωδίας και άλλες. Παράλληλα, στο πλαίσιο του ευρωκοινοβουλίου πρωτοστάτησε στη δημιουργία διακομματικής ομάδας με σκοπό την «προστασία της εθνικής ταυτότητας της Κύπρου», η οποία διοργάνωσε στις 24 Οκτωβρίου του 1988 έκθεση με θέμα «Κύπρος 9000 χρόνια ιστορίας, ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά που πρέπει να προστατευτεί». Ο Γεώργιος Μαύρος υποστήριξε σθεναρά την διακοπή του διαλόγου με την Τουρκία, όσο αυτή αγνοεί τις αποφάσεις του ΟΗΕ, και αγωνίστηκε με συνέπεια για το άνοιγμα του «Φακέλου της Κύπρου» και τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής προκειμένου να αποδοθούν οι ευθύνες στους υπεύθυνους της τραγωδίας.

Ορόσημα

Ως Υφυπουργός Δικαιοσύνης το 1945 εισηγήθηκε και συνέταξε το σχέδιο νόμου «Περί αποσυμφορήσεως των φυλακών», που αφορούσε στην αμνήστευση εγκλημάτων κατά των ταγμάτων ασφαλείας και των συνεργατών των Γερμανών.

Ως Υπουργός Οικονομικών προέβη στη λήψη μέτρων, το πνεύμα των οποίων διαφαίνεται στις ακόλουθες ανακοινώσεις του:

“…πιστεύω ότι η φορολογία δια να επιτύχη έχει ανάγκην της αμοιβαίας εμπιστοσύνης Κράτους και φορολογουμένων ήτις αποκτάται μόνον όταν εφαρμόζεται δικαία και ορθή φορολογία. Αποτελεί ασφαλώς καίριον πλήγμα η δημιουργία εκπλήξεων εις τους φορολογουμένους δια συνεχών και απροσδοκήτων μεταβολών της φορολογικής νομοθεσίας, συνεπεία των οποίων επιβάλλονται αναδρομικώς φόροι, αυξάνονται υπερμέτρως οι φορολογικοί συντελεσταί, εισάγονται τεκμήρια και εν γένει λαμβάνονται μέτρα αίτινα καθιστούν ασταθή την φορολογικήν πολιτικήν και έχουν ως συνέπειαν την αποθάρρυνσιν των παραγωγικών τάξεων προς εργασίαν και επενδύσεις. Ως εδήλωσα κατά την ανάληψιν των καθηκόντων μου βαθύτατή μου επιθυμία είναι να συμβάλλω δι΄ όλων μου των δυνάμεων εις την εισαγωγήν ενός παγίου συστήματος φορολογίας βασιζομένου επί του πραγματικού εισοδήματος, εξακριβουμένου εκ βιβλίων και στοιχείων και διεπομένου υπό της αρχής της προοδευτικότητος δια της οποίας επιτυγχάνεται η μείζων επιβάρυνσις των μεγαλυτέρων εισοδημάτων.»

Σημαντικό μέτρο που έλαβε μεταξύ άλλων ο Γ. Μαύρος ήταν να ξεκαθαρίσει τα παλιά χρέη, όχι ακυρώνοντάς τα, αλλά συμφωνώντας με τους φορολογούμενους τα οφειλόμενα ποσά και αποδεχόμενος πληρωμή σε δόσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι έλληνες για πρώτη φορά να «…σχηματίζουν ουράς δια να πληρώσουν τους φόρους των». Επίσης, προχώρησε σε κατάρτιση νομοθετήματος περί ενιαίου προοδευτικού φόρου επί του εισοδήματος, σχεδίασε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της έμμεσης φορολογίας προκειμένου να ανακουφιστούν οι χαμηλές και μεσαίες τάξεις και μίλησε για τη μηχανοργάνωση των φοροτεχνικών υπηρεσιών.

Το 1952, ως Υπουργός Εθνικής Άμυνας, βάζει τέλος στα επίσημα γεύματα και τις κοσμικές δεξιώσεις που παρέθεταν οι ναυτικοί διοικητές μετατρέποντας τις βάσεις των ανωτάτων ναυτικών διοικήσεων και τα πολεμικά πλοία σε κοσμικά σαλόνια.

Επίσης, κατά τη διάρκεια της θητείας του συνέβη ένα γεγονός, η αντίδρασή του στο οποίο υποδηλώνει τις αντιλήψεις του ως προς το ζήτημα της άμυνας της χώρας. Η Βουλγαρία κατέλαβε ελληνική νησίδα και δολοφονήθηκε έλληνας αξιωματικός. Η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να απέχει από κάθε ενέργεια μέχρι οι ξένοι παρατηρητές να ολοκληρώσουν τη σύνταξη του πορίσματος. Μετά την υποβολή του εν λόγω πορίσματος, οι βούλγαροι κλήθηκαν να εγκαταλείψουν τη νησίδα, δεν υπάκουσαν και δέχθηκαν ελληνικά πυρά. Σε αρνητικά σχόλια που διατυπώθηκαν σχετικά με αυτή την αντίδραση δήλωσε τα εξής: «… Η διαφύλαξις της ακεραιότητος της χώρας εναντίον εισβολών εις την μεθόριον … είναι θέμα του Διοικητού της μονάδος προκαλύψεως, ο οποίος οφείλει να δράσει κεραυνοβόλως … Ως προς την ανάμιξιν του Ατλαντικού Οργανισμού διευκρινίζεται ότι ουδεμία ανάγκη προηγούμενης εγκρίσεώς του υπάρχει… Εν τοιαύτη περιπτώσει η Ελλάς θα ευρίσκετο εις δεινήν θέσιν, διότι θα εγνώριζον οι παρά τα σύνορα εχθροί ότι εις οιανδήποτε επίθεσίν των, η Ελλάς ώφειλε να αναμένη με τας χείρας εσταυρωμένας την συγκατάθεσιν των χωρών του Ατλαντικού. Θα ήτο αφελές να υποστηρίξει κανείς ότι η Ελλάς δαπανώσα το ήμισυ του προϋπολογισμού δια την συντήρησιν του μεγαλυτέρου στρατού της Ηπειρωτικής Ευρώπης δεν δύναται να υπερασπισθή το έδαφός της αμυνομένη εναντίον θρασείας προκλήσεως των Βουλγάρων».

Το 1956 καταθέτει επερώτηση προς τον Υπουργό Εργασίας ζητώντας καθιέρωση ημέρας αργίας για τα θέατρα, έτσι ώστε να «… αφεθή εις αυτούς [τους ηθοποιούς] μία ημέρα την εβδομάδα ελευθέρα, τόσον δι΄ ανάπαυσίν των, όσον και διά την ιδιωτικήν των ζωήν».

Στις 24 Αυγούστου του 1959 καταθέτει επερώτηση προς τον Υπουργό Εξωτερικών, σχετικά με τις αποζημιώσεις των θυμάτων του ναζισμού αναφέροντας ότι «… Η Ελλάς, υποστάσα δεινά πλήγματα του Ναζισμού, έπρεπε να είναι μεταξύ των πρώτων χωρών εις την ρύθμισιν του ζητήματος τούτου».

Την ταραγμένη περίοδο του 1963 επισημαίνει με άρθρο του ότι «υπάρχει πολιτικόν θέμα και μάλιστα οξύτατον … γι΄ αυτό επιβάλλεται αποκατάστασις της ομαλής λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών» και αργότερα υπογραμμίζει την ανάγκη για «άμεσον και ριζικήν κάθαρσιν του αθλίου κομματικού κράτους».

Το Νοέμβριο του 1963 ως Υπουργός Συντονισμού σε συνάντησή του με τον τότε γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Στίκκερ συζήτησε την ανάγκη εξεύρεσης τρόπου ελάττωσης των αμυντικών δαπανών της Ελλάδας και ζήτησε την ενίσχυση των δυτικών, καθώς, όπως αναφέρει «… Η αμυντική συμβολή της Ελλάδος, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, εν αναλογία με τον πληθυσμόν και τους πόρους της, αποτελεί το μεγαλύτερο βάρος εξ όσων έχουν επωμισθή όλα τα κράτη του ελευθέρου κόσμου».

Αμέσως μετά την παραίτησή του από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος προειδοποιεί για τα δεινά που έρχονται με σειρά άρθρων «Μεγάλος κίνδυνος δια το μέλλον του Έθνους η Ανωμαλία. Εκλογαί η μόνη λύσις» και «Εν όσω είναι ακόμη καιρός … Ανοικτή επιστολή προς τον βασιλέα», όπου προτείνει άμεση προσφυγή σε εκλογές με απλή αναλογική.

Με αφορμή την Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ γράφει άρθρα μεταξύ των οποίων «Εντροπή» (1/10/1966), «Η εσχάτη προδοσία» (16/10/1966), «Προς νέαν εκτροπήν» (26/2/67), «Κίνδυνος» προειδοποιώντας για τον κίνδυνο επιβολής δικτατορίας, ενώ με τα άρθρα του «Μοιραίον σχέδιον» και «Ποιός δαίμων» επισημαίνει την ευθύνη του βασιλιά για διενέργεια τίμιων εκλογών καθώς και την ανάγκη να απαγκιστρωθεί αυτός από τον «εναγκαλισμό μιας πολιτικής παρατάξεως».

Εργογραφία

Ο Ελ. Βενιζέλος σήμερα, στο Ευθύνη, 1990

Πρόλογος στο Nicolae Ceausecu, Για τη μετατροπή των Βαλκανίων σε απύραυλη ζώνη συνεργασίας και ειρήνης, Αθήνα: Κρίνος 1984

Παρουσία του Χαρίλαου ΤΡικούπη, στο Ευθύνη, 1980

Για το νόημα της Ελευθερίας, στο Ευθύνη 100, Αθήνα: Α.Χ. Τσακίρης και Κ.Ε. Τσιρόπουλος, Απρίλιος 1980, σ.σ. 167-171

Le rôle historique de l' Europe, στο L' Europe en formation 233, La Grèce dans la Communauté européenne, Paris: Août-Octobre 1979, p. 41-44

Une langue pour l' Europe?, στο L' Europe en formation 233, La Grèce dans la Communauté européenne, Paris: Août-Octobre 1979, p. 101-102

Το μέλλον της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στο Ενημέρωση & Διάλογος. Από τις εκδηλώσεις που έγιναν με αφορμή τα 40 χρόνια (1939-1979) της Ελληνικής Υπηρεσίας του BBC, Αθήνα: BBC, 1979, σ.σ. 46-47

Εθνικοί κίνδυνοι: η δημοκρατία σε κρίση; Εξωτερικές απειλές, Αθήνα: Ατλαντίς, 1978

Dangers facing Greece: democracy at bay, external threats, Αθήνα 1978

Πρόλογος στο Σίκκο Μάνσχολτ, Η Κρίση, Αθήνα: Κέδρος 1974

Η Μετανάστευση: Ευλογία ή κατάρα; Εισαγωγή σ΄ένα κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα στο Εποχές 21, Αθήνα: Ιανουάριος 1965, σ.σ. 3-5

Η Μετανάστευση: Ευλογία ή κατάρα; Συμπεράσματα στο Εποχές 24, Αθήνα: Απρίλιος 1965, σ.σ. 10-16

Πέραν της ισορροπίας του τρόμου στο Εποχές 3, Αθήνα: Ioύλιος 1963, σ.σ. 3-7

Τα Εκλογικά Συστήματα, Αθήνα: Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος, 1961

Τα ναυτικά προνόμια εις το ναυτικόν διεθνές δίκαιον, Αθήναι: Γ.Π.Ξένος, 1937

Η ικανότης προς ανάληψιν υποχρεώσεων κατά το διεθνές δίκαιον των συναλλαγματικών, 1950

Ζητήματα εκ της διακρίσεως μεταξύ κινητών και ακινήτων εις το κληρονομικών διεθνές δίκαιον, Αθήνα: Δ.Ν.Τζάκας και Σ. Δελαγραμάτικας, 1936

De Siris