Αλέξης Δαμιανός
Ο Αλέξης Δαμιανός γεννήθηκε το 1921 στην Αθήνα και πέθανε στις 4 Μαΐου 2006. Ήταν σκηνοθέτης και ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου και θεατρικός συγγραφέας. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και το 1946 συμμετείχε ως ηθοποιός στο θίασο των Ενωμένων Καλλιτεχνών, όπου παίχτηκε και το πρώτο του θεατρικό έργο Το καλοκαίρι θα θερίσουμε (1945), δράμα σοσιαλιστικού ποιητικού ρεαλισμού, έκφραση νεανικής ορμής και αγωνιστικής διάθεσης, γεμάτο από τις ελπίδες της πρόσφατης τότε απελευθέρωσης και της αιματηρής σύγκρουσης των Δεκεμβριανών του 1944. Το έργο αυτό ανήκει σε ένα πρόγραμμα πνευματικής «αγκιτάτσιας» της εποχής.
Το 1948 ο Δαμιανός δημιούργησε το «Πειραματικό Θέατρο», όπου ανέβασε και δύο έργα του, Το σπιτικό μας και T' αγρίμια. Το 1961 ίδρυσε το θέατρο «Πορεία», όπου σκηνοθέτησε πολλά ελληνικά και ξένα έργα, καθώς και τα δικά του Το ανοιχτό κλουβί και Tο τελευταίο φθινόπωρο. Ειδικότερα, Το ανοιχτό κλουβί που ανέβηκε το 1963, αποτελεί απόπειρα να συνδυαστούν μορφικά ο Καραγκιόζης, ο συμβολισμός και η διαλεκτική με ένα ποιητικό ένδυμα. Πάντως το ενδιαφέρον του έργου εξαντλείται στην απόπειρα αυτή της σύνθεσης και μόνο. Γενικότερα, ο Δαμιανός ως δραματουργός είναι ακαταστάλακτος και ανολοκλήρωτος.
Σημαντικότερη είναι η συμβολή του Δαμιανού στον κινηματογράφο. Η επιτυχία του να συνθέσει λαϊκούς μύθους και ύφος με το ρεαλισμό, αποτελεί σημείο αναφοράς για πολλούς νεότερους δημιουργούς. Στο Μέχρι το πλοίο (1966), που έγραψε, γύρισε και ερμήνευσε ο ίδιος, ιστορεί, σε ένα τρίπτυχο, την κάθοδο του Έλληνα από τον πρωτογονισμό στη φθορά του σύγχρονου πολιτισμού, από τη φυσική βουνίσια ζωή στη ζούγκλα της πρωτεύουσας, και πιο πέρα στον ξεριζωμό της μετανάστευσης, από την άγνοια του αμαρτήματος, στη θλιβερή ολοκλήρωσή του.
Στην Ευδοκία (1971) ο Δαμιανός απεικονίζει τη ζωή των περιθωρίων της μεγαλούπολης και τον απόλυτο έρωτα δυο πανέμορφων νέων, που παραβαίνει τους ηθικούς και οικονομικούς κανόνες του πατριαρχικού και εμπορευματικού συστήματος και συντρίβεται. Χρησιμοποιεί τους τρόπους του λαϊκού μελοδράματος, με την επίκληση της μοίρας, και φορτίζει ως την πυράκτωση τις ανθρώπινες συγκρούσεις, αλλά συγχρόνως υπαινίσσεται τις εσωτερικές αλλοτριωτικές διεργασίες και τους κοινωνικούς καταναγκασμούς. Επιτρέ πει έτσι την έντονη συμμετοχή του θεατή αλλά και τη συνείδηση της ιστορικότητας, που μετασημαίνει τους μύθους της νεοελληνικής λαϊκότητας, χωρίς να τους αποδυναμώνει από τις συγκινησιακές και αισθητικές τους λειτουργίες.
Ο Δαμιανός πραγματοποίησε μερικές αξιόλογες εμφανίσεις ως ηθοποιός σε ταινίες, όπως Τον καιρό των Ελλήνων του Λάκη Παπαστάθη (1981) και γύρισε (1983) με τη μορφή τηλεοπτικής σειράς, τον Πατούχα του Ιωάννη Κονδυλάκη.
Εργογραφία
Θεατρικά έργα
Το καλοκαίρι θα θερίσουμε (1945)
Το σπιτικό μας
T' αγρίμια
Το ανοιχτό κλουβί
Tο τελευταίο φθινόπωρο
Κινηματογραφικές ταινίες
Μέχρι το πλοίο (1966)
Ευδοκία (1971)
Ηνίοχος (1995)
De Siris