Κυβέλη
Η Κυβέλη υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες ελληνίδες ηθοποιούς και επί σειρά ετών κυριάρχησε σε ρόλους κυρίως κωμικούς και δραματικούς (commedienne) μαζί με τη σύγχρονη παρουσία και εφάμιλλή της Μαρίκα Κοτοπούλη.
Βιογραφία
Η Κυβέλη γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1888 και από νηπιακή ηλικία βρέθηκε υπό τη προστασία του Δημητρίου Λεονάρδου (ανώτερου δημόσιου υπαλλήλου) και των θετών γονέων της Αναστασίου και Μαρίας Αδριανού. Το θεατρικό της ταλέντο αναπτύχθηκε αυθόρμητα στις προσπάθειες, που κατέβαλε για να ξαναφέρει το χαμόγελο στους θετούς γονείς της, που είχαν χάσει τον γιο τους στη Βραζιλία. Στο σπίτι του ζεύγους Ανδριανού γνώρισε τη μικρή Κυβέλη ο καθηγητής ορθοφωνίας και απαγγελίας Μ. Σιγάλας, ο οποίος, αφού της έδωσε κάποια σειρά μαθημάτων τον Μάρτιο του 1901, την παρουσίασε σε επίδειξη των μαθητριών του. Η Κυβέλη Ανδριανού πήρε το πρώτο βραβείο που στάθηκε αφορμή για να αλλάξουν τα σχέδια των γονιών της να την κάνουν μοδίστρα. Την ίδια εποχή άρχισε να λειτουργεί η Δραματική Σχολή του Βασιλικού Θεάτρου και η Κυβέλη γράφτηκε σ΄ αυτήν παρότι δεν είχε συμπληρώσει τα 15 της χρόνια.
Τρεις μήνες όμως μετά, το Σεπτέμβριο του 1901, η σχολή εκείνη έκλεισε και προσέλαβε την Κυβέλη ο Κωνσταντίνος Χρηστομάνος στο θεατρικό όμιλο της Νέας σκηνής, που άρχισε τότε να καταρτίζεται από νεαρούς ερασιτέχνες, μεταξύ των οποίων ήταν ο Σωτήρης Σκίπης, ο Μήτσος Μυράτ, ο Διονύσης Δεβάρης, ο Άγγελος Σικελιανός και η αδελφή του Ελένη Πασαγιάννη. Πριν τελειώσουν οι ετοιμασίες για τη πρώτη εμφάνιση της Νέας Σκηνής, ο Χρηστομάνος διοργανώνει εσπευσμένα θεατρική παράσταση στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών προς τιμή Ρουμάνων φοιτητών, όπου η Κυβέλη εμφανίζεται για πρώτη φορά στον πρωταγωνιστικό ρόλο ως Ιουλιέτα, στο γνωστό έργο του Σαίξπηρ.
Την επιτυχία της εκείνη ακολούθησαν οι εμφανίσεις της στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη ως θεραπαινίδα, στην «Αγριόπαπια» του Ίψεν ως Εδβίγη, στη «Λοκαντιέρα» του Γκολντόνι ως θεατρινούλα, εκ των οποίων η θεατρική αναγνώρισή της υπήρξε γενική τόσο εκ μέρους του κοινού όσο και των κριτικών του θεάτρου. Έκτοτε αποτέλεσε κύριο πρόσωπο της Νέας Σκηνής και από τον ρόλο «του κακόμοιρου» που υποδύθηκε στο έργο του Αλφόνς Ντωντέ «Αρλεζιάνα» (28 Ιουλίου 1902) άρχισε να μεσουρανεί στη θεατρική σκηνή. Το 1906 δημιουργεί δικό της θίασο με τον Κ. Σαγιώρ, που διαλύθηκε σε λίγους μήνες λόγω αναχώρησής της στο Παρίσι.
Με την επιστροφή της και μετά από μικρή συνεργασία με τον Σαγιώρ δημιουργεί αποκλειστικά δικό της θίασο. Μέχρι το 1932 η Κυβέλη ως θιασάρχης και πρωταγωνιστής ανέβασε πολλά έργα σημαντικών συγγραφέων Ελλήνων και ξένων μεταξύ των οποίων των Γρ. Ξενόπουλου, Σ. Σκίπη, Σπ. Μελά, Δ. Κορομηλά, Δ. Ταγκόπουλου, Πρίγκιπα Νικολάου, Θ. Συναδινού, Π. Χορν, Ι. Πολέμη, Δ. Μπόγρη, Αρ. Προβελέγγιου, Ν. Λάσκαρη, Μ. Λιδωρίκη, Ίψεν, Ντ΄ Αννούτσιο, Μαίτερλιγκ, Γκόργκυ.
Το 1932 και 1934 συνεργάσθηκε με την καθιερωμένη αντίπαλό της Μαρίκα Κοτοπούλη, ως καλλιτεχνική αντίδραση στη δημιουργία του Εθνικού Θεάτρου (που είχε ιδρύσει ο τότε Υπουργός Παιδείας και μετέπειτα σύζυγός της Γεώργιος Παπανδρέου). Στη συνέχεια για οικογενειακούς λόγους αποσύρθηκε από τη σκηνή με μία μόνο έκτακτη εμφάνιση το 1942 σε παραστάσεις του έργου του Σ. Μελά «Πίσω στη Γη».
Τον Απρίλιο του 1943 διαφεύγει με καΐκι στη Μέση Ανατολή, ακολουθώντας τον σύζυγό της Γεώργιο Παπανδρέου στον Λίβανο, στην Αίγυπτο και στην Ιταλία, για να γυρίσει μετά την απελευθέρωση στην Αθήνα το 1944. Με την επιστροφή της και από το καλοκαίρι του 1950 συνεργάζεται με τη Μαρίκα Κοτοπούλη στο έργο «Τα παιδιά του Εδουάρδου», ακολούθως με το Εθνικό Θέατρο στο έργο «Δάφνη Λορεόλα» και το 1952 ξαναεμφανίζεται με την Μαρίκα Κοτοπούλη στο έργο του Ζαν Κοκτώ «Τρομεροί γονείς».
Στον ελληνικό κινηματογράφο εμφανίσθηκε στις ταινίες
Ο κακός δρόμος (1933)
Αστέρω (1937)
Η άγνωστος (1954) .... Λίνα Φλεριανού
Η Κυβέλη παντρεύτηκε τρεις φορές: πρώτα τον μεγάλο ηθοποιό Μήτσο Μυράτ, με τον οποίο απέκτησε τη μετέπειτα γνωστή πρωταγωνίστρια Μιράντα Μυράτ, στη συνέχεια τον θεατρικό επιχειρηματία Νίκο Θεοδωρίδη, με τον οποίο απέκτησε την επίσης γνωστή πρωταγωνίστρια Αλίκη Νικολαΐδη-Θεοδωρίδη (σύζυγο του Πωλ Νορ - Νίκου Νικολαΐδη), και τέλος τον Γεώργιο Παπανδρέου (δεύτερη σύζυγος), γιος του οποίου (από προηγούμενο γάμο) ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος υπήρξε και η μεγάλη της αδυναμία μέχρι τον θάνατό της. Ως σύζυγος του Έλληνα Πρωθυπουργού αποτελούσε επί χρόνια το επίκεντρο της κοινωνικής ζωής στην Αθήνα.
Η Κυβέλη πέθανε στην Αθήνα στις 26 Μαΐου 1978.
Πολιτικές Προεκτάσεις
Η Κυβέλη μαζί με την Μαρίκα Κοτοπούλη απετέλεσαν για το θεατρόφιλο κοινό τα «ιερά τέρατα» του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου που δέσποζαν επί δεκαετίες. Οι πολιτικές πεποιθήσεις αυτών των ηθοποιών είχαν επηρεάσει και τη δημοτικότητά τους, ιδιαίτερα στη θερμή περίοδο του Εθνικού Διχασμού, κατά την οποία οι θεατρικές τους παραστάσεις αποτελούσαν πολιτικά γεγονότα. Οι βενιζελικοί έσπευδαν να χειροκροτούν την Κυβέλη και οι αντιβενιζελικοί την Μαρίκα Κοτοπούλη. Οι θαυμαστές τους πολλές φορές προκαλούσαν επεισόδια όταν συναντιόντουσαν μετά τις θεατρικές παραστάσεις στους αθηναϊκούς δρόμους.
De Siris