Ευάγγελος Παπανούτσος
Ο Ευάγγελος Παπανούτσος γεννήθηκε στον Πειραιά στις 27 Ιουλίου 1900 και πέθανε στην Αθήνα στις 3 Μαΐου 1982, ήταν σημαντικός Έλληνας παιδαγωγός, φιλόσοφος και δοκιμιογράφος του 20ου αιώνα. Η καταγωγή του ήταν από το Σοπωτό της Αχαΐας. Η συμβολή του στη λειτουργία και στην ανακαίνιση της Ελληνικής Παιδείας είναι ευρέως γνωστή. Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις που οφείλονται στον Ευάγγελο Παπανούτσο ήταν, μεταξύ άλλων, η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην Εκπαίδευση και ο διαχωρισμός της Μέσης Εκπαίδευσης στις βαθμίδες Γυμνασίου και Λυκείου. Ωστόσο, το εκπαιδευτικό του έργο υπέστη έντονη κριτική και επί της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών αναιρέθηκε σχεδόν ολοσχερώς.
Βιογραφία
Τις βασικές του σπουδές πραγματοποίησε στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Από το 1915 ώς το 1919 φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά την τριετία 1924-1927, με υποτροφία του λόγιου Έλληνα Χ. Νομικού, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και στη Γαλλία και το 1927 ονομάστηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Τυβίγγης (Tübingen). Η διατριβή του είχε τίτλο Das Religiose Erleben bei Platon (Το θρησκευτικό βίωμα στον Πλάτωνα).
Υπηρέτησε την Εκπαίδευση από το 1920 και ως εκπαιδευτικός πέρασε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας, έως ότου (μετά την απελευθέρωση της χώρας) διορίστηκε Γενικός Διευθυντής (1944-1946) και αργότερα (1950 και 1963) Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Παιδείας. Δίδαξε επί 20 χρόνια (1947-1967) Φιλοσοφία, Ψυχολογία και Παιδαγωγικά στο μορφωτικό ίδρυμα (Λαϊκό Πανεπιστήμιο) «Αθήναιον» που ίδρυσε ο ίδιος και υπό την διεύθυνσή του δημοσιεύτηκαν 15 τόμοι του περιοδικού «Παιδεία και Ζωή» (1946-1961) και 100 τόμοι αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων, έκδοση Ι. Ζαχαρόπουλου (1953-1958). Το 1958 ιδρύει και οργανώνει (ως Αντιπρόεδρος του Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ινστιτούτου) τις τεχνικές σχολές του Κωνσταντίνου Δοξιάδη και στη μεταπολίτευση εκλέγεται βουλευτής Επικρατείας με την Ένωση Κέντρου (1974-1977).
Το 1980, δύο χρόνια πριν τον θάνατό του, εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Έργο
Παιδαγωγικό
Ο Παπανούτσος έγινε περισσότερο γνωστός για το παιδαγωγικό του έργο, ιδιαίτερα για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του Γεώργιου Παπανδρέου (γνωστή ως μεταρρύθμιση Παπανούτσου) το 1964. Η προσπάθειά του αυτή περιγράφεται στο βιβλίο του Αγώνες και αγωνία για την παιδεία του 1965. Δυστυχώς, το έργο του δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί, γιατί η Κυβέρνηση έπεσε λόγω της αποστασίας και οι αλλαγές που είχε προωθήσει αναιρέθηκαν. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όμως, της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή (μεταρρύθμιση Ράλλη) το 1976 ουσιαστικά στηρίχτηκε στις δικές του ιδέες.
Ο Π. Ξένος γράφει για τον Ευάγγελο Παπανούτσο: «Αναμφισβήτητα είχε πλατιά μόρφωση και πολλά προσόντα. Είχε φυσική ευφράδεια. Δίδασκε συναρπαστικά. Ήξερε να δένεται με το ακροατήριό του το ίδιο στην τάξη όπως και στην αίθουσα διαλέξεων. Έγραφε σωστά τη γλώσσα και την φρόντιζε. Ήξερε από ξένες γλώσσες και του χρωστάμε τη μετάφραση πολλών ξένων όρων στη γλώσσα μας. Μελετηρός και πάντα ενημερωμένος στους τομείς που τον απασχολούσαν. Ήταν ο διαβασμένος, ο φιλοσοφημένος δάσκαλος-παιδαγωγός που ευπροσήγορος ήταν έτοιμος να εξηγήσει ό,τι τον ρωτούσαν».
Συγγραφικό
Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει δεκάδες βιβλία, όχι μόνο στην Ελληνική, αλλά και στη Γερμανική, την Αγγλική και τη Γαλλική. Εργασίες τού Ε. Π. Παπανούτσου έχουν δημοσιευθεί σε πολλά επιστημονικά περιοδικά της Ευρώπης και της Αμερικής. Επιπλέον μετέφρασε δοκίμια του Ιμμάνουελ Καντ και του Ντέιβιντ Χιουμ και, μαζί με τον Βασίλη Τατάκη, τους πλατωνικούς διαλόγους Φαίδων και Πρωταγόρας. Εκτός από τα άρθρα του στο περιοδικό «Παιδεία και Ζωή», δημοσίευσε άρθρα και μελέτες του και σε άλλα ελληνικά περιοδικά, όπως στη «Νέα Εστία», στο «Συνεταιριστής» και κάθε εβδομάδα στην εφημερίδα «ΒΗΜΑ».
Βραβεία
1976, Α’ Κρατικό Βραβείο κριτικής-δοκιμίου.
Εργογραφία
1921 Το πρόβλημα της ελευθέρας βουλήσεως
1924 Πραγματισμός και Ουμανισμός
1927 Εισαγωγή εις την Φιλοσοφίαν της Θρησκείας
1928 Τριλογία του Πνεύματος, Αλεξάνδρεια
1930 Περί τέχνης, Αλεξάνδρεια
1932 Περί ηθικής
1936 Περί επιστήμης
1948 Αισθητική
1949 Ηθική (3η έκδοση 1970)
1950 Επίκαιρα
1954 Γνωσιολογία
1954-56 Νεοελληνική Φιλοσοφία, τομ. 2
1955 Παλαμάς, Καβάφης, Σικελιανός (4η έκδοση 1977)
1958 Φιλοσοφία και Παιδεία
1962 Η ηθική συνείδηση και τα προβλήματά της
1964 Φιλοσοφικά προβλήματα
1965 Αγώνες και αγωνία για την Παιδεία
1966 Στοιχεία Ψυχολογίας (σχολικό)
1968 Το θρησκευτικό βίωμα στον Πλάτωνα (μετάφραση από τα Γερμανικά στα Ελληνικά της διδακτορικής διατριβής του)
1970 Λογική (2η έκδοση 1974)
1971 Ο λόγος και ο άνθρωπος
1973 Ψυχολογία, Πρακτική Φιλοσοφία
1976 Το δίκαιον της πυγμής
1976 Η παιδεία το μεγάλο μας πρόβλημα
1978 Η κρίση του πολιτισμού μας
De Siris