Συμφωνία της Πλάκας - Μυρόφυλλου
Με την ονομασία "Συμφωνία της Πλάκας - Μυρόφυλλου" ή "Συμφωνία Μυρόφυλλου - Πλάκας" φέρεται η ειρηνευτική συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ των δύο κυριοτέρων ελληνικών και ταυτόχρονα αντιμαχομένων αντιστασιακών οργανώσεων, των ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, στις 29 Φεβρουαρίου του 1944, την περίοδο που η Ελλάδα βρισκόταν υπό τριπλή γερμανο-ιταλο-βουλγαρική κατοχή, στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σκοπός - σύσκεψη
Σκοπός της συμφωνίας αυτής ήταν κυρίως να δοθεί ένα τέλος στον εμφύλιο σπαραγμό που είχε προηγηθεί κατά το τελευταίο τετράμηνο. Οι διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στην υπογραφή της, ξεκίνησαν επίσημα στις 19 Φεβρουαρίου, στο χωριό Μυρόφυλλο Τρικάλων, εξ ου και η ονομασία της συμφωνίας, με την συμμετοχή αντιπροσώπων των ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ καθώς και την παρουσία μελών της συμμαχικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα, που εκπροσωπούσαν το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής καθώς και την ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση του Καΐρου.
Μέλη της σύσκεψης
Συγκεκριμένα, στις διαπραγματεύσεις αυτές εκ μέρους του ΕΛΑΣ συμμετείχε τριμελής επιτροπή που συγκροτούσαν οι Στέφανος Σαράφης, το στέλεχος του ΚΚΕ, Πέτρος Ρούσσος, ως πολιτικός εκπρόσωπος (ΚΚΕ), και ο Μπάμπης Κλάρας, αδελφός του Άρη Βελουχιώτη, ως γραμματέας της αντιπροσωπείας. Την τριμελή αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ αποτελούσαν ο Κομνηνός Πυρομάγλου, ο αντισυνταγματάρχης ιππικού Πέτρος Νικολόπουλος και ο υπολοχαγός Νίκος Βεργέτης ως γραμματέας της αντιπροσωπείας. Εκ μέρους της ΕΚΚΑ συμμετείχαν ο Δημήτριος Ψαρρός και ο Γεώργιος Καρτάλης. Και τέλος, ο Αμερικανός ταγματάρχης Ουάινς, ως εκπρόσωπος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής (ΣΜΑ) και ο Άγγλος συνταγματάρχης Κρίστοφερ Γουντχάουζ ως εκπρόσωπος τόσο του ΣΜΑ όσο και της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης, και κατ΄ ουσία της ελεύθερης ελληνικής κυβέρνησης, οι οποίοι συμμετείχαν στις συζητήσεις μόνο επί στρατιωτικών θεμάτων.
Καθήκοντα συντονιστή στη σύσκεψη εκτελούσε ο Γεώργιος Καρτάλης. Όταν λίγο πριν την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων έγινε η μεταφορά της έδρας της σύσκεψης από το Μυρόφυλλο στην Πλάκα του Αράχθου στη σύσκεψη παρευρέθη και ο Ναπολέων Ζέρβας.
Διαπραγματεύσεις
Πρώτο θέμα που συζητήθηκε ήταν η απαίτηση του ΕΛΑΣ όπως ο ΕΔΕΣ αποκηρύξει κατηγορηματικά την συνώνυμη οργάνωση που είχε δημιουργηθεί στην Αθήνα, γεγονός που είχε ήδη γίνει από τον ίδιο τον Ν. Ζέρβα και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα του ΕΔΕΣ "Δημοκρατική Σημαία" από τις 26 Νοεμβρίου του 1943. Στο σημείο αυτό ο Γ. Καρτάλης θεωρώντας επαρκείς τις αποδείξεις της αντιπροσωπείας του ΕΔΕΣ έκλεισε το θέμα. Στην συνέχεια των διαπραγματεύσεων μετά την ομόφωνη απόφαση της αποκήρυξης τόσο της κατοχικής κυβέρνησης της Αθήνας του Ι. Ράλλη όσο και των Ταγμάτων Ασφαλείας οι συμμετέχοντες αντιπρόσωποι ασχολήθηκαν κυρίως με τρία βασικά θέματα που αφορούσαν:
α) την αρχιστρατηγία όλων των αντιστασιακών οργανώσεων,
β) τη δημιουργία μικτών ομάδων δράσης απ΄ όλες τις οργανώσεις και
γ) τη δημιουργία μιας πολιτικής επιτροπής, κάτι σαν κυβερνητικό κλιμάκιο των βουνών, που υπήρξε και το πλέον περίπλοκο ζήτημα.
Επί του πρώτου μετά από πολλές και μακρές συζητήσεις συμφωνήθηκε η αρχιστρατηγία να δοθεί στον παλαίμαχο στρατιωτικό Αλέξ. Οθωναίο που τελικά δεν ανέλαβε λόγω προβλημάτων υγείας που τον υποχρέωναν να παραμένει στην Αθήνα.
Επί του δευτέρου θέματος, λόγω των επαναλαμβανόμενων διαφωνιών εκ μέρους του ΕΔΕΣ, σχέδιο που είχε προταθεί τελικά απορίφθηκε.
Επί του τρίτου θέματος, αρχικά ο ΕΛΑΣ πρότεινε τη δημιουργία μιας επιτροπής που θα έφερε το όνομα "Στρατιωτική Επιτροπή παρά τω Αρχιστρατήγω" που ουσιαστικά θα αποτελούσε και τον πυρήνα του αντιστασιακού πολιτικού κλιμακίου των βουνών. Επ΄ αυτού μάλιστα ο Πέτρος Ρούσσος προσπάθησε να εξηγήσει ότι η υπ΄ όψη επιτροπή θα ήταν προσωρινή και αποστολή της θα ήταν να διαπραγματευόταν απ΄ ευθείας με τον πρωθυπουργό της ελεύθερης κυβέρνησης τον Ε. Τσουδερό. Στις προτάσεις αυτές ο άλλοι αντιπρόσωποι αντέδρασαν μη καταλήγοντας σχετικά.
Στο μεταξύ κανονίζεται η μεταφορά της έδρας της σύσκεψης παρά τη γέφυρα της Πλάκας του Αράχθου όπου και στη συνέχεια των εκεί διαπαγματεύσεων συμμετέχει και ο Ν. Ζέρβας. Τελικά το θέμα περιπλέχτηκε περισσότερο όσον αφορά τον αριθμό των μελών της αντιπροσώπευσης των αντιστασιακών οργανώσεων στην σχεδιαζόμενη επιτροπή. Ο ΕΛΑΣ υποστήριζε να εκπροσωπείται με τρία μέλη, ο ΕΔΕΣ με ένα και η ΕΚΚΑ με ένα, ο Ζέρβας υποστήριζε την άποψη του ΕΛΑΔ αλλά με δύο μέλη δικά του και δύο εκ μέρους της ΕΚΚΑ. Τελικά αποφασίστηκε η συμβιβαστική πρόταση του Γ. Καρτάλη που ήταν τρία μέλη του ΕΛΑΣ, δύο μέλη του ΕΔΕΣ και ένα μέλος της ΕΚΚΑ. Την επομένη της αποδοχής αυτής, στις 29 Φεβρουαρίου, ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις και υπεγράφη η σχετική συμφωνία λήγοντας έτσι και η σύσκεψη.
Μυστική συμφωνία της Πλάκας
Σημειώνεται ότι εκτός της συμφωνίας αυτής οι ξένοι και οι Έλληνες αντιπρόσωποι που συμμετείχαν στη σύσκεψη στη Πλάκα, στο τέλος υπέγραψαν και μία μυστική συμφωνία κατά την οποία οι αντιστασιακές οργανώσεις ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ αναλάμβαναν να συνεργαστούν στενά με το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και ειδικότερα ότι δεσμεύονταν να παράσχουν κάθε δυνατή διευκόλυνση που αφορούσε την επιχείρηση Κιβωτός του Νώε και που αναφερόταν σε επικείμενη απόβαση συμμαχικού στρατού στην Ελλάδα.
De Siris