Τα Δημοψηφίσματα στην Ελλάδα
To
δημοψήφισμα είναι μορφή άμεσης δημοκρατίας, στο πλαίσιο της αντιπροσωπευτικής
δημοκρατίας. Διενεργείται, κυρίως, με πρωτοβουλία των οργάνων της πολιτείας ή
και ομάδας πολιτών υπό προϋποθέσεις, προκειμένου το εκλογικό σώμα με την ψήφο
του να εγκρίνει ή να απορρίψει ένα ζήτημα μείζονος σημασίας.
Το πρώτο
δημοψήφισμα έγινε στη Μασαχουσέτη το 1778 για την έγκριση από τους κατοίκους
της πολιτείας αυτής του Αμερικανικού Συνάγματος. Στη συνέχεια υιοθετήθηκε από τη Γαλλία, κατά τη διάρκεια
της Γαλλικής Επανάστασης, και την Ελβετία, όπου οργανώθηκε συστηματικά η άσκησή
του με το Σύνταγμα του 1848. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο θεσμός του
δημοψηφίσματος καθιερώθηκε στα Συντάγματα πολλών χωρών του κόσμου.
Στην Ελλάδα
το δημοψήφισμα θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά στο Σύνταγμα του 1927 (άρθρο 125
παρ. 2) και αφορά το συνταγματικό δημοψήφισμα. Στο ισχύον Σύνταγμα του 1975
ρυθμίζεται στο άρθρο 44 παρ. 2, όπως τροποποιήθηκε με την αναθεώρηση του 1986
και τον εκτελεστικό νόμο 4023/11, και προβλέπεται:
Για ψηφισμένα
νομοσχέδια που ρυθμίζουν σοβαρό κοινωνικό ζήτημα, εκτός από δημοσιονομικά.
Προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, εφόσον αυτό αποφασιστεί από τα
τρία πέμπτα του συνόλου των βουλευτών (180 βουλευτές), ύστερα από πρόταση των
δύο πέμπτων του συνόλου (120 βουλευτές).
Για κρίσιμα
εθνικά θέματα. Προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ύστερα από
απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών (151
βουλευτές), που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Στη χώρα μας
έχουν γίνει συνολικά επτά δημοψηφίσματα σ’ ένα διάστημα 54 ετών (1920-1974),
όπου κυριαρχούσε το πολιτειακό ζήτημα (βασιλευομένη ή αβασίλευτη δημοκρατία).
Τα έξι δημοψηφίσματα αφορούσαν το πολιτειακό και το ένα την έγκριση
Συντάγματος. Μάλιστα, τα τρία από τα επτά δημοψηφίσματα διενεργήθηκαν από
δικτατορικές κυβερνήσεις.
Δημοψήφισμα της 22ας Νοεμβρίου 1920
Μεσούσης της
Μικρασιατικής Εκστρατείας, η κυβέρνηση του Δημητρίου Ράλλη προκήρυξε
δημοψήφισμα «περί επανόδου της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου εις την Πατρίδαν»
(11 Νοεμβρίου 1920). Το δημοψήφισμα αυτό θεωρήθηκε πλεονασμός, καθότι στις
προηγηθείσες εκλογές της 1ης Νοεμβρίου είχε επικρατήσει το Λαϊκό Κόμμα, το
οποίο είχε ταχθεί υπέρ της επανόδου του βασιλιά Κωνσταντίνου (είχε παραιτηθεί
υπέρ του γιου του Αλέξανδρου το 1917) και το αντιπολιτευόμενο Κόμμα των
Φιλελευθέρων είχε παραδεχτεί ότι το δυναστικό είχε λυθεί. Στο δημοψήφισμα της
22ας Νοεμβρίου το ψηφοδέλτιο που ανέγραφε «Κωνσταντίνος» συγκέντρωσε το 98,97%
των έγκυρων ψήφων και το «ΟΧΙ» το 1,03%. Ο Κωνσταντίνος επέστρεψε στην Ελλάδα
στις 19 Δεκεμβρίου.
Από: www.sansimera.gr
De Siris