Δημοσθένης Βουτυράς
Ο Δημοσθένης Βουτυράς γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου 1872 και πέθανε στις 28 Μαρτίου 1958, ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διηγηματογράφους του Μεσοπολέμου. Στα έργα του περιγράφει κυρίως τις περιπέτειες των φτωχών ανθρώπων, των περιθωριακών και των απόκληρων. Πολλοί σύγχρονοί του λογοτέχνες επηρεάστηκαν από το έργο του.
Η ζωή του
Ο Δημοσθένης Βουτυράς γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και πέρασε τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Αργότερα εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στον Πειραιά, όπου ο πατέρας του διορίστηκε συμβολαιογράφος. Εκεί τελείωσε το Δημοτικό και ξεκίνησε το Γυμνάσιο, το οποίο όμως διέκοψε. Αν και ήταν καλλίφωνος, δεν καλλιέργησε το ταλέντο του λόγω του ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του.
Μετά τις κρίσεις επιληψίας που παρουσίασε, οι γονείς του ήταν ιδιαίτερα υπερπροστατευτικοί μαζί του. Το 1905, ο πατέρας του, που στο μεταξύ είχε αλλάξει επάγγελμα (είχε ανοίξει χυτήριο), αφού καταστράφηκε οικονομικά, αυτοκτόνησε. Η αυτοκτονία του πατέρα του προκάλεσε βαθιά θλίψη στο Δημοσθένη Βουτυρά και μελαγχολία. Αν και προσπάθησε αρχικά να συνεχίσει την επιχείρηση, την οδήγησε τελικά στην ολοκληρωτική πτώχευση και έτσι για να ζήσει αναγκάστηκε να πουλάει διηγήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά.
Ο Βουτυράς απέκτησε δύο κόρες από τον γάμο του, το 1903, οι οποίες έγιναν αργότερα η μια υψίφωνος της Λυρικής και καθηγήτρια φωνητικής (Ναυσικά Βουτυρά) και η άλλη ζωγράφος.
Πέθανε στις 28 Μαρτίου 1958.
Το έργο του
Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1901 στο πειραιώτικο περιοδικό «Το Περιοδικόν μας», με το διήγημά του "Λαγκάς", αλλά η καταξίωσή του προήλθε αρχικά από τον ελληνισμό της Διασποράς. Στην Αθήνα έγινε γνωστός μετά το 1920.
Ο Βουτυράς ήταν ο συγγραφέας περισσότερο των φτωχών και των απόκληρων, των χαμηλών και εξαθλιωμένων κοινωνικών στρωμάτων. Έχοντας ζήσει δίπλα σε τέτοιους ανθρώπους, περιέγραψε τη ζωή και την ψυχοσύνθεσή τους με ζοφερά χρώματα, καθώς και την άρνηση τους να ενταχτούν στην οργανωμένη κοινωνία, υιοθετώντας πάντως παράλληλα και μια τάση προς την ουτοπία.
Επίσης, τον απασχόλησε ο αναποφάσιστος άνθρωπος και η δυσκολία του να επιλέξει συγκεκριμένη δράση. Χαρακτηριστικό ορισμένων έργων του είναι επίσης ότι περιέχουν στοιχεία μεταφυσικής και επιστημονικής φαντασίας.
Μερικά από τα έργα του:
Λαγκάς, 1901, που έγινε δεκτό με επαινετικά σχόλια από τον Παλαμά και τον Ξενόπουλο
Παπάς Ειδωλολάτρης και άλλα διηγήματα, 1920,
Ζωή Αρρωστεμένη και άλλα διηγήματα 1921,
Το γκρέμισμα των Θεών και άλλα διηγήματα 1922
Ο θρήνος των βοδιών και άλλα διηγήματα 1923
Διωγμένη αγάπη και άλλα διηγήματα, 1923
Ο νέος Μωυσής 1923
Είκοσι διηγήματα, 1924
Αριστοκρατική γειτονιά και άλλα διηγήματα, 1924
Στη χώρα των σοφών και των αγρίων 1927
Ανάσταση νεκρών και άλλα διηγήματα, 1929
Η επανάσταση των ζώων και άλλα διηγήματα, 1929
Νύχτες μαγείας 1938
Αργό ξημέρωμα 1950, που ήταν το τελευταίο του βιβλίο
Έχουν ακόμα εκδοθεί τα μυθιστορήματά του: «Η Σιδερένια Πόρτα», 1925, «Το σπίτι των Ερπετών», 1933 και «Οι Τρικυμίες», 1945.
Βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες, μεταξύ των οποίων στα γαλλικά, στα γερμανικά και στα τουρκικά.
Πολλά από τα έργα του που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά μέχρι και σήμερα δεν έχουν συγκεντρωθεί σε κάποιον τόμο.
Ασχολήθηκε ακόμη με τη συγγραφή σχολικών συγγραμμάτων, σε συνεργασία με τον Μ. Παπαμιχαήλ, τελικά όμως το αναγνωστικό τους, της τρίτης δημοτικού, καταργήθηκε από τη δικτατορία του Πάγκαλου.
Βραβεία και κριτική στο έργο του
Ο Βουτυράς βραβεύτηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1924 και με το Αριστείο του Δήμου Πειραιά το 1932.
Αν και ενόσω ζούσε ήταν ένας από τους πιο αγαπητούς συγγραφείς, ιδιαίτερα των νέων, δέχτηκε έντονη κριτική για την μορφή που είχαν τα διηγήματά του και κατηγορήθηκε για άγνοια των κανόνων συγγραφής. Έντονα επικριτικός ήταν απέναντί του ο Ξενόπουλος, μολονότι στην αρχή είχε εκφραστεί εγκωμιαστικά για τον Βουτυρά, με αφορμή τον "Λαγκά" και ο Κώστας Παρορίτης που τον επέκρινε για έλλειψη ενός κοινωνικού κριτηρίου, μιας σταθερής φιλοσοφικής θεωρίας.
Πολιτικές θέσεις
Μετά τον Πόλεμο, διεκόπη η τιμητική σύνταξή που λάμβανε και η Ακαδημία Αθηνών, μετά από δύο συνεχείς εκλογές, αρνήθηκε να τον εκλέξει μέλος της, λόγω της υποστήριξης που προσέφερε στην Αριστερά στη διάρκεια της Κατοχής. Πάντως, και ενώ ο Βουτυράς συμπαθούσε τον Κομμουνισμό και τον Σοσιαλισμό, παρέμεινε ανένταχτος.
Στη διάρκεια της κατοχής, ο Βουτυράς κράτησε ημερολόγιο, μέρος του οποίου δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αυγή.
De Siris