Ζουλφί Λιβανελί
Ο Ζουλφί Λιβανελί γεννήθηκε στις 20 Ιουνίου 1946, είναι μια πολυσήμαντη
προσωπικότητα της σημερινής Τουρκίας, ένας άνθρωπος με βαθιά πατριωτική
συνείδηση. Ανήκει στην κατηγορία των μαχόμενων συγγραφέων όπως ο Γιασάρ Κεμάλ, ο
Ναζίμ Χικμέτ, ο Ορχάν Παμούκ. Ο Λιβανελί
είναι συγγραφέας, συνθέτης, τραγουδιστής, δημοσιογράφος και ανεξάρτητος
βουλευτής του Τουρκικού Κοινοβουλίου. Τα έξη μυθιστορήματά του έχουν
μεταφραστεί σε δεκάδες χώρες, όταν οργανώνει συναυλίες γεμίζει ολόκληρα στάδια
με 500.000 κόσμο, έχει μαζέψει πολλά βραβεία ακόμη και τον αμερικάνικο των
βιβλιοπωλείων Μπαρνς εντ Νομπλ, για την πρόσφατα μεταφρασμένη στα αγγλικά
δουλειά του, το μυθιστόρημα «Ευτυχία». Ως συνθέτης μελοποίησε ποιήματα του
εξόριστου τότε αριστερού ποιητή Ναζίμ Χικμέτ, έχει σταθερή συνεργασία με την
Μαρία Φαραντούρη και πρόσφατα η Φαραντούρη τραγούδησε στο έργο του «Mνήμη του νερού» όπως
ονόμασαν τα τραγούδια που μελοποίησε ο Λιβανελί σε στίχους Aγαθής Δημητρούκα (και
Λευτέρη Παπαδόπουλου).
Έχει τραγουδήσει με την Τζοάν Μπαέζ και άπειρες φορές με τον φίλο του και
συναγωνιστή Μίκη Θεοδωράκη προσπαθώντας να φέρουν κοντά τους δύο γειτονικούς
λαούς. Από το 1996 παραμένει Πρέσβης Καλής Θελήσεως στην Ουνέσκο, ενώ γράφει
καθημερινά στην μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα «Σαμπάχ».
Όμως ο ίδιος προωθεί το πρόσωπο του συγγραφέα επιμένοντας ότι ανέκαθεν
ήθελε να γράψει. Όμως ξεκίνησε με την δισκογραφία και έβγαλε τον πρώτο του
δίσκο το 1974, όταν ζούσε στην Σουηδία ως πολιτικός πρόσφυγας. Φυσικά επρόκειτο
για τραγούδια διαμαρτυρίας και απαγορεύτηκαν από το τυραννικό καθεστώς της
στρατιωτικής χούντας. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του έγραψε την μουσική στις
ταινίες «Ο δρόμος»» και το «κοπάδι» του σκηνοθέτη Γιλμάζ Γκιουνέι.
Το πρώτο του βιβλίο ήταν το 1978 μια συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «τα
παιδιά από την Αναφάρτα». Το πρώτο του μυθιστόρημα «Ο ευνούχος της
Κωνσταντινούπολης» κυκλοφόρησε το 1997. Το βιβλίο είναι μια πολιτική αλληγορία
και μιλάει για τη διαφθορά της εξουσίας χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τις σχέσεις
εξάρτησης στην αυλή του Σουλτάνου. Ο ίδιος δήλωσε στην εφημερίδα «Καθημερινή»
ότι «η πραγματική πλευρά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είναι εξιδανικευμένη είτε
από τους ιστορικούς είτε από τους Δυτικούς πεζογράφους που αναπαράγουν τη
στερεότυπη κουλτούρα του χαρεμιού». Γι’ αυτό και με το βιβλίο του εξοργίστηκαν
οι συντηρητικοί ισλαμιστές κι όσοι προπαγανδίζουν την αναβίωση του οθωμανικού
πνεύματος. Ο Λιβανελί απομυθοποιεί την οθωμανική δομή της εξουσίας, την
γελοιοποιεί, χωρίς να γράφει ένα αμιγώς ιστορικό βιβλίο. Γενικότερα ο Λιβανελί
δεν ταυτίζει τους Οθωμανούς με τους Τούρκους, μιλάει μάλιστα για οθωμανικό
ζυγό, όπως και συνέβη και σε άλλους λαούς των Βαλκανίων. Η οθωμανική
αυτοκρατορία, πολυπολιτισμική εξ φύσεως, ήταν μπολιασμένη με ξένα στοιχεία
(μέσω των γάμων με χριστιανές γυναίκες) και ήταν μια μετεξέλιξη της Ανατολικής
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στο βιβλίο του ευνούχου η ιστορία που διηγείται ο Λιβανελί με το στόμα του
Αιθίοπα αρχιευνούχου του παλατιού του Τοπ Καπί, εκτυλίσσεται τον 17ο αιώνα που
αντιστοιχεί με την εποχή του Σουλτάνου Ιμπραχίμ (1640-1648) και πλέκει έναν
πυκνά υφασμένο ιστό με δολοπλοκίες, φρικτά εγκλήματα, επινοημένες μαρτυρίες. Η
γλώσσα του είναι απλή, σαν παιδική, σαν τα παραμύθια στις Χιλιες και μια
νύχτες. Στο βιβλίο «Ευνούχος» ή «Το θάμπωμα στο μάτι της Έχιδνας» δόθηκε το
1997 το βραβείο του Βαλκανικού Λογοτεχνικού Συνδέσμου.
Το επόμενο βιβλίο του Λιβανελί, που κυκλοφορεί στα ελληνικά, έχει τον τίτλο
«Ένας άνθρωπος, μια γάτα, ένας θάνατος» και διαδραματίζεται κυρίως στην
παγωμένη Στοκχόλμη όπου έχουν καταφύγει εφτά αγωνιστές, άντρες και γυναίκες,
για να βρούν ηρεμία και να αποφασίσουν πώς θα πάρουν εκδίκηση για κάτι που
συνέβη στο παρελθόν. Όλοι τους κατάγονται από τυραννικά καθεστώτα, της
Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής αλλά και από την Ιαπωνία ακόμη. Όπως και ο
ίδιος δηλαδή που δραπέτευσε κάποτε από την πατρίδα του. Η ιστορία του
διαδραματίζεται σε δύο επίπεδα:. Ο Σαμί έχει έρθει στην Στοκχόλμη επειδή το
αυταρχικό καθεστώς της πατρίδας του του είχε δολοφονήσει αναίτια την αγαπημένη
του. Στο νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται
κάποια στιγμή θα βρεθεί δίπλα στον βασανιστή του. Έχουμε την αληθινή
ιστορία του άντρα που έρχεται αντιμέτωπος με τον βασανιστή του, έναν ακροδεξιό
Υπουργό της τουρκικής κυβέρνησης και τη δυνατότητα να εκδικηθεί. Και οι δυο με
τις πυτζάμες, σαν να είναι το ίδιο οπότε και αρχίζει μια ανθρώπινη επαφή μεταξύ
τους. Αργότερα τα διηγείται σε ένα φίλο
του συγγραφέα και εκείνος αποφασίζει να συμπεριλάβει όλα αυτά σε ένα
κωμικοτραγικό και πολιτικό μυθιστόρημα.
De Siris